Του Λευτέρη Κουσούλη, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2009
Καθώς στο υπερώον εξελίσσονται τα πράγματα στη Νέα Δημοκρατία, ένα δεν πρέπει να ξεχνάμε: ήταν και παραμένει η Νέα Δημοκρατία ένα κλειστό σύστημα εξουσίας.
Ενα δραματικά κλειστό σύστημα εξουσίας. Γι’ αυτό και δεν βλέπουμε κανέναν ουσιαστικό πολιτικό διάλογο να εξελίσσεται γύρω από τα κεντρικά ζητήματα που συγκροτούν και διαμορφώνουν έναν πολιτικό προσανατολισμό.
Αντί αυτού, ακούμε και διαβάζουμε από ‘δώ κι από ‘κεί για την αναγκαιότητα της ιδεολογικής καθαρότητας του πολιτικού αυτού χώρου, που προβάλλεται ως καθαρτήρια οδός για το παρελθόν και σωτήρια για το μέλλον. Η κατεύθυνση αυτή κλείνει, αντί να ανοίγει, τη δημόσια συζήτηση.
Τι σημαίνει ιδεολογική καθαρότητα εν έτει 2009; Με τις μεγάλες ιδεολογικές συγκρούσεις να έχουν πάρει απαντήσεις; Οι πριν από λίγες ημέρες εκδηλώσεις για την πτώση του τείχους του Βερολίνου το υπενθύμισαν σε όποιον θα ήθελε να το ξεχάσει. Οπου ακούμε ιδεολογική καθαρότητα, πρέπει να διαβάζουμε «απόλυτη αλήθεια». Και όπου ακούμε απόλυτη αλήθεια, πρέπει να διαβάζουμε αυτοπεριορισμό, κλειστότητα, πειρασμό ολοκληρωτικής εξουσίας. Η Ιστορία μάς έχει διδάξει και μας διδάσκει διαρκώς ότι κάθε φορά που διεκδικείται η ιδεολογική καθαρότητα, π.χ. από κόμματα, εκκλησίες, αιρέσεις, επαναστατικά κινήματα, στενεύει δραματικά ο δημόσιος χώρος. Αποθαρρύνεται η συζήτηση, απωθείται η συμμετοχή, περιορίζεται η θεματολογία, ισοπεδώνονται οι έννοιες, χρησιμοποιούνται οι αξίες, γεννιέται φόβος για τον ανοιχτό διάλογο γύρω από τα ιερά και τα ανέγγιχτα θέματα. Και όποια συζήτηση προκύπτει, καταλήγει τελικά να είναι προσχηματική. Για άλλα ζητήματα θέλουμε να μιλήσουμε και άλλα φέρνουμε στο προσκήνιο.
Η διεκδίκηση της καθαρότητας -όποιας καθαρότητας- οδηγεί πάντοτε σε αποκλεισμούς. Η δογματική περιτείχιση της αλήθειας αφήνει έξω όλο και περισσότερους. Στο βάθος, η αναζήτηση της καθαρότητας και η πολιτική της έκφραση κρύβει τη μεταμφιεσμένη διεκδίκηση μιας προσωπικής εξουσίας.
Ετσι, σε ακολουθία αυτών, αμείλικτα ερωτήματα προκύπτουν. Ερωτήματα που δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει. Ποιος ορίζει την καθαρότητα; Ποιος την εγγυάται; Μέσα από ποιες διαδικασίες αναδεικνύεται το περιεχόμενό της; Το προαποφασισμένο πλαίσιο καθαρότητας καταργεί κάθε δυνατότητα αναζήτησης της αλήθειας. Και αν μιλάμε για μια στοιχειωδώς δημοκρατική λειτουργία, αυτονοήτως δεν καταργείται η αναζήτηση της ιδεολογικής καθαρότητας; Και μπορεί να νοηθεί ευρύς και ανοιχτός δημόσιος χώρος συζήτησης χωρίς την πολλαπλότητα απόψεων, χωρίς τη διαφορά, χωρίς τη διαφωνία, χωρίς τη μοναδικότητα του άλλου; Ασφαλώς και δεν μπορεί να νοηθεί. Η αναζήτηση ταυτότητας δεν μπορεί να γίνεται με όρους ιδεολογικής καθαρότητας. Γιατί οποιαδήποτε συζήτηση περί ιδεολογικής καθαρότητας στον χώρο της πολιτικής αντιπαράθεσης, όχι μόνο στις μέρες μας αλλά πάντοτε, οδηγεί σε κοινωνική και πολιτική οπισθοδρόμηση. Αναζητώ την καθαρότητα σημαίνει «κοιτάζω πίσω». Νοσταλγώ παλιές παγιωμένες καταστάσεις μακριά από τους κινδύνους του σύγχρονου κόσμου. Μακριά από τους κινδύνους και τις απειλές που φέρνουν οι νέες συνθήκες. Κοιτάζω πίσω σημαίνει «αναζητώ την ασφάλεια στο παρελθόν». Οι κοινωνίες όμως προχωρούν μέσα από την αναμέτρηση με τις συνθήκες τού σήμερα. Κινούνται και μεταβάλλονται αναζητώντας απαντήσεις και λύσεις στα ζητήματα της εποχής και αφήνουν -αργά ή γρήγορα- πίσω τους τις αντιλήψεις του χθες. Μέσα από τη διαρκή αυτή κίνηση και μεταβολή οι κοινωνίες αυτοπροσδιορίζονται και δεν καθοδηγούνται.
Η Ελλάδα, ως κοινότητα ανθρώπων και σε αγωνιώδη σήμερα στο βάθος αναζήτηση νοήματος, βρίσκεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή. Αυτοί που διεκδικούν έναν κεντρικό ρόλο -έτσι τους έφεραν η τύχη και η Ιστορία- έχουν υποχρέωση να προσέρχονται με μεγαλύτερη περίσκεψη -θα έλεγα ακόμη και με δέος- απέναντι στα κρίσιμα ζητήματα της κοινής μας πορείας.
Σήμερα, εν έτει 2009, για να προχωρήσει η Ελλάδα που θέλουμε, ο δρόμος ορίζεται από την πρόταση: περισσότερα δικαιώματα, περισσότερη ελευθερία. Κάθε αναζήτηση ιδεολογικής καθαρότητας, φανερή ή κρυφή, αντιστρατεύεται στον πυρήνα τους και τα δικαιώματα και την ελευθερία.
Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
www.landp.gr
