Της Ρένας Δούρου, RED Notebook, 13 Δεκεμβρίου 2010
Γίνεται πλέον σαφές, ότι το είδος της μονεταριστικής οικοδόμησης της Ευρώπης, που επιλέχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, πνέει τα λοίσθια
Αυτή η Ευρώπη ή θα αλλάξει βαθιά ή θα πάψει σύντομα να υπάρχει. Η παράφραση της γνωστής ρήσης του Αντρέ Μαλρώ για τον 21ο αιώνα, ταιριάζει, πιστεύω, απόλυτα στη σημερινή κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία –και τούτο φαίνεται από συνεχιζόμενα δημοσιεύματα mainstream ΜΜΕ, όπως είναι η γαλλική Μοντ, οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, ο Εκόνομιστ, το Σπίγκελ, κ.ά.– βρίσκεται, υπό την τωρινή της μορφή, στο χείλος της κατάρρευσης…οδυρώμενη χωρίς αποτέλεσμα, όπως στον αρχαίο μύθο, στην πλάτη του μανιασμένου ταύρου της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας.
Γίνεται πλέον σαφές, ότι το είδος της μονεταριστικής οικοδόμησης της Ευρώπης, που επιλέχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, πνέει τα λοίσθια – και σίγουρα δεν είναι τα δρακόντεια προγράμματα λιτότητας, που εν είδει ζουρλομανδύα, επιβάλλουν οι ευρωηγεσίες στους λαούς, που θα σώσουν τη συγκεκριμένη ευρωοικοδόμηση.
Και τούτο επειδή η τελευταία είναι «γονιδιακά» στρεβλή. Το 1992, στο Μάαστριχτ, με τα κριτήρια της δημιουργίας ευρωζώνης, και αργότερα, το 1999, με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, θεμελιώθηκε ουσιαστικά η δημιουργία ενός …ευρωτέρατος, που πόρρω απέχει από την πολιτική Ευρώπη, στην οποία στοχεύουν και επιθυμούν λαοί και κινήματα. Η σημερινή Ευρώπη μετρά 18 χρόνια στρεβλού βίου, βίου που στηριζόταν (έγινε πλέον φανερό) σε μια γερμανική προσέγγιση της οικονομίας, που βασίζεται στη δημοσιονομική πειθαρχία αλλά και στα γερμανικά πλεονάσματα και τον τεράστιο όγκο των γερμανικών εξαγωγών. Μια προσέγγιση που θέλει ένα «ισχυρό ευρώ» στη θέση του «ισχυρού μάρκου», με το Βερολίνο πλέον να δίνει τα προστάγματα στους κωπηλάτες της γαλέρας της Ε.Ε., χωρίς οι τελευταίοι, όπως ισχύει άλλωστε στις γαλέρες, να μπορούν να πουν το δικό τους λόγο ή να αντισταθούν… Όσο η παγκόσμια οικονομία λειτουργούσε σχετικά επαρκώς, τα ψίχουλα που έπεφταν από τα τραπέζια των μεγάλων (οικονομιών, αγορών, κοκ) λειτουργούσαν ανασταλτικά στις όποιες προτάσεις για μεταρρύθμιση του υπάρχοντος ευρωσυστήματος προτείνονταν προς συζήτηση – μάλιστα οι εμπνευστές τους χαρακτηρίζονταν από τους «ευρω-επαΐοντες» ως «αιθεροβάμονες», «εκτός πραγματικότητας», «άσχετοι», κ.λπ. Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομική κρίση που δρομολογήθηκε με την κατάρρευση της «φούσκας» στις ΗΠΑ (χρεοκοπία της Λίμαν Μπρόδερς τον Σεπτέμβριο του 2008) θα έδινε μια σαρωτική απάντηση στους αυτάρκεις ευρωκράτες, καθώς έφερε στο προσκήνιο όλα τα αδιέξοδα της μέχρι σήμερα ευρωοικοδόμησης. Το προκλητικό ήταν πως οι ίδιοι που απέρριπταν χθες τις προτάσεις ριζικής μεταρρύθμισης, τώρα αποφάσιζαν να βάλουν τους λαούς να πληρώσουν τα δικά τους λάθη, τις δικές τους καταστροφικές εμμονές σε ένα μοντέλο νομισματικής σύγκλισης που είναι πλέον νεκρό, στοχοποιώντας μάλιστα αυθαιρέτως τις πάσης φύσεως κοινωνικές παροχές ως γενεσιουργές αιτίες της σημερινής κρίσης.
Ωστόσο, πρέπει κανείς να είναι τυφλός και κουφός ή, απλά, δογματικός της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας (: πίστευε στις αγορές και μη ερεύνα τις συνέπειες στις κοινωνίες) για να μην αντιλαμβάνεται ότι πλέον η αλλαγή της ρότας της ευρωοικοδόμησης δεν αποτελεί μία από περισσότερες επιλογές αλλά είναι μονόδρομος! Το θέμα δεν μπορεί να είναι πλέον η αναζήτηση λύσεων σε βάρος των λαών και των κοινωνιών προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αγορές – αλήθεια, από πού αντλούν τη νομιμοποίησή τους ως υπέρτατοι κριτές προϋπολογισμών, οικονομικών πολιτικών και, εντέλει, του μέλλοντός μας; Όταν άνθρωποι που δεν χαρακτηρίζονται για ακραίες τοποθετήσεις, όπως ο επικεφαλής του eurogroup και πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, και ο ιταλός υπουργός Οικονομικών, Τζούλιο Τρεμόντι, καταθέτουν πρόταση έκδοσης ευρωομολόγων (E-bonds) «ίσων με το 40% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του κάθε κράτους-μέλους», στο πλαίσιο μιας «συστημικής απάντησης στην κρίση χρέους της ευρωζώνης», το γεγονός δίνει και το μέγεθος της δομικής κρίσης που βιώνει η σήμερα η ΕΕ.
Οι προτάσεις πλέον πολλαπλασιάζονται και μάλιστα από πολλές πλευρές: από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (μεταφορά μεγάλου τμήματος του εθνικού χρέους στην ΕΚΤ για να μειωθούν τα εξοντωτικά επιτόκια που πνίγουν χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία), από τη Συνομοσπονδία Γερμανών Εργαζομένων (την DGB που κάνει λόγο για «αποσύνδεση των δημόσιων οικονομικών από τις χρηματοπιστωτικές αγορές», για την ίδρυση «Ευρωπαϊκής Δημόσιας Τράπεζας για τα δημόσια δάνεια» που θα αγοράζει από τα κράτη τίτλους χρεών χωρίς επώδυνα επιτόκια). Αλλά και από τη γαλλική εφημερίδα Ουμανιτέ, που πρόσκειται στο ΚΚΓ, μέσα από την πρόσφατη έκκλησή της για δημιουργία ενός ταμείου ανθρώπινης και κοινωνικής ανάπτυξης, που θα χρηματοδοτείται από την ΕΚΤ (με την κοπή χρήματος) και όχι από τις αγορές, και που θα έχει ως στόχο την ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών και τη μείωση των ανισοτήτων ανάπτυξης.
Τέλος, προτάσεις διεξόδου από την κρίση στην κατεύθυνση της κοινωνικής ανάπτυξης, κατέθεσε πρόσφατα, στο 3ο του Συνέδριο στο Παρίσι (από τις 3 ως τις 5 Δεκεμβρίου) το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ). Συγκεκριμένα, το ΚΕΑ, στο πλαίσιο της «Πλατφόρμας για Δράση, Αντίσταση και Εναλλακτικές Λύσεις στην Ευρώπη», αφού έθεσε το θέμα της ανάγκης «εκδημοκρατισμού της ευρωπαϊκής πολιτικής», αποφάσισε να ξεκινήσει εκστρατεία για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου κοινωνικής ανάπτυξης, που θα είναι σε θέση να χρηματοδοτεί επενδύσεις που θα δημιουργούν απασχόληση, μέσα από την ανάπτυξη της εκπαίδευσης, της έρευνας, των υποδομών, κ.λπ. Μάλιστα, τα μέλη του ΚΕΑ αποφάσισαν να δρομολογήσουν μια «πρωτοβουλία πολιτών», όπως προβλέπεται από τη συνθήκη της Λισαβόνας, για τη συλλογή ενός εκατομμυρίου υπογραφών ευρωπαίων πολιτών, προκειμένου να αναγκαστεί η Κομισιόν και οι κυβερνήσεις να συζητήσουν το θέμα και το ρόλο ενός διαφορετικού ευρώ και μιας διαφορετικής λειτουργίας της ΕΚΤ, ως πόλων κοινωνικής ανάπτυξης και όχι ως προστατών των πιστωτών και των αγορών (Για το πλήρες κείμενο της Πλατφόρμας, http://www.european-left.org/fileadmin/downloads/News/congress/Greek.pdf και για την «πρωτοβουλία πολιτών» http://www.european-left.org/fileadmin/downloads/News/motion_3rd_congress/FOR_THE_CREATION_OF_A_EUROPEAN_FUND_FOR_SOCIAL_DEVELOPMENT_-_A_STRONG_EUROPEAN_INITIATIVE.pdf)
Η κρίση λοιπόν δεν είναι μονόδρομος και η έξοδος από αυτή μπορεί να γίνει όχι με τους, καταστροφικούς για τις κοινωνίες, όρους του νεοφιλελεύθερου δογματισμού των Μέρκελ, Σαρκοζί, Μπαρόζο και λοιπών «προθύμων στην ισοπέδωση κοινωνικών και εργασιακών κεκτημένων», αλλά με τους όρους των λαών και των δικαιωμάτων τους. Σε δύο επίπεδα: στο θεσμικό (πρωτοβουλία πολιτών για ένα Ευρωταμείο Κοινωνικής Ανάπτυξης) αλλά σε εκείνο της δράσης και των κινητοποιήσεων. Ήδη οι νέοι και οι φοιτητές στην Ιταλία και τη Βρετανία, μας δείχνουν το δρόμο: οι Ιταλοί φοιτητές που ξεδίπλωσαν το πανώ τους που έγραφε «Όχι στη μεταρρύθμιση» στον πύργο της Πίζας (και διαδήλωσαν και μέσα στο Κολοσσαίο) δεν κατηγορήθηκαν από κανέναν (ΜΜΕ ή πολιτικό) ότι προκάλεσαν …ζημιά στο μνημείο ή ότι καταστρέφουν την τουριστική εικόνα της χώρας, και είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει συνέχεια στις κινητοποιήσεις κατά των μέτρων λιτότητας της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι. Στη Βρετανία τα έκπληκτα μάτια του Καρόλου και της Καμίλα μέσα στη Ρόλς Ρόις τους, στο κέντρο του Λονδίνου, το βράδυ της Πέμπτης (9/12) ενώπιον της οργής των φοιτητών για τον τριπλασιασμό των διδάκτρων στα πανεπιστήμια, αποτυπώνουν ανάγλυφα την απόσταση μεταξύ κυβερνώντων και κοινωνίας: ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου και η σύζυγός του δεν μπορούσαν ποτέ να διανοηθούν το πόσο βαθύ είναι πλέον το χάσμα μεταξύ της κορυφής της πυραμίδας και της κοινωνίας…
Η ευρωκρίση και τα «φάρμακα» που προτείνουν εκείνοι που τη δημιούργησαν καθιστά πλέον επειγόντως αναγκαία τη δράση μας. Στους χώρους εκπαίδευσης και δουλειάς. Στους δρόμους. Για να ταρακουνηθούν οι (εφησυχασμένες) συνειδήσεις. Για να δρομολογηθεί μια νέα ευρωπαϊκή πολιτική. Για να αλλάξει η Ευρώπη ρότα. Στην κατεύθυνση, τούτη τη φορά, των λαών, των κοινωνιών και των αναγκών τους. Όχι των hedge funds και των αγορών! Τώρα μόλις ξεκινάμε. Στο πλευρό των Βρετανών, των Ιταλών, των Γάλλων, των Ιρλανδών, των Τσέχων, των Ρουμάνων, κ.ά., που απορρίπτουν τους μονόδρομους και αντιστέκονται στους δρόμους!
Αν όχι εμείς, τότε κανείς δε θα σώσει την Ευρώπη από το Δικταίον άντρο, όπου βιάζεται κατ΄εξακολούθηση…
