Της Ρένας Δούρου, Η Αυγή της Κυριακής, 28 Αυγούστου 2011
Ποιος ήταν ο πρώτος ξένος υψηλόβαθμος πολιτικός αξιωματούχος που επισκεπτόταν τη Βεγγάζη, λίγες ώρες μετά από τις ραγδαίες εξελίξεις ύστερα από την είσοδο στην Τρίπολη, με τη στήριξη των ΝΑΤΟϊκών εναέριων και άλλων μέσων, των εξεγερμένων αντικαθεστωτικών; Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος ενεργούσε και με την ιδιότητα του αγγελιαφόρου του ΝΑΤΟ, για να διαβεβαιώσει το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο ότι η ΝΑΤΟϊκή εκστρατεία θα συνεχιστεί έως την «αποκατάσταση της ασφάλειας». Και ήταν η δεύτερη φορά που ο Τούρκος ΥΠΕΞ έκανε το ίδιο ταξίδι: μόλις τον περασμένο μήνα είχε μάλιστα μιλήσει στους εξεγερμένους, σε μια ανοικτή συγκέντρωση, στα αραβικά. Είναι σαφές ότι, μετά από τις κοινωνικές και πολιτικές εκρήξεις σε Τυνησία και Αίγυπτο, η Άγκυρα επιδιώκει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων σε ό,τι αφορά στη Λιβύη. Προς επίρρωση του ισχυρισμού αυτού, κανείς δεν έχει ξεχάσει τη στάση της και τους όρους που έθετε στο ξεκίνημα της αεροπορικής επιχείρησης του ΝΑΤΟ τον περασμένο Μάρτιο, προκειμένου να λάβει μέρος σε αυτήν: τώρα έχει έλθει η περίοδος της εξόφλησης των γραμματίων.
Η περίπτωση της Λιβύης αποτελεί σήμερα μία από τις πτυχές της πολυσχιδούς διπλωματίας που προωθεί το δίδυμο Ερντογάν – Νταβούτογλου, στο πλαίσιο του δόγματος του τελευταίου περί «ήπιας ισχύος», που θα θέσει τις βάσεις για να γίνει η χώρα ισχυρή περιφερειακή δύναμη, απαραίτητος συνομιλητής όλων όσων θέλουν να έχουν ανάμειξη στην περιοχή, όπως, για παράδειγμα, η Ουάσιγκτον.
Τις τελευταίες εβδομάδες η Τουρκία ενεργεί, πέραν της Λιβύης, στα εξής «μέτωπα»: απαιτεί από το Ισραήλ να ζητήσει συγγνώμη για την επιχείρηση κατά του πλοιαρίου “Μάβι Μαρμαρά” που πέρσι στοίχισε τη ζωή σε εννιά Τούρκους πολίτες. Συναντά πεισματική άρνηση του Τελ Αβίβ. Πιέζει τον Μπασάρ αλ Άσαντ για να σταματήσει την αιματηρότατη καταστολή και να προωθήσει δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, “εισπράττει” λίγο αργότερα τον βομβαρδισμό της Λαττάκειας με δεκάδες νεκρούς. Και επιχειρεί στρατιωτικά (από αέρος και με πυροβολικό) στο βόρειο Ιράκ, καταδιώκοντας Κούρδους αντάρτες – καθώς πρόσφατα άνοιξε ένας νέος κύκλος στο «κουρδικό ζήτημα», ύστερα από ενέδρα που έστησαν αντάρτες του ΡΚΚ σε στρατιωτική αυτοκινητοπομπή με θύματα 11 στρατιώτες. Το σκηνικό συμπληρώνεται με την πρόσφατη (την περασμένη εβδομάδα) επίσκεψη του πρωθυπουργού Ερντογάν, συνοδευόμενου από τέσσερις υπουργούς, στη χειμαζόμενη από τη ξηρασία και τον λιμό Σομαλία, ενώ νωρίτερα η Τουρκία φιλοξενούσε σύνοδο κορυφής των χωρών του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, που υποσχέθηκαν βοήθεια 350 εκατομμυρίων δολαρίων για την αντιμετώπιση του λιμού. Η κίνηση αυτή στόχο είχε να μπει «σφήνα» στον αγώνα δρόμου που κάνουν οι αναδυόμενες δυνάμεις στην αφρικανική ήπειρο, προκειμένου να προωθήσουν τις επενδύσεις τους…
Αν αφήσουμε προσώρας το θέμα της τουρκικής παρουσίας στην Αφρική και τη Σομαλία (γιατί οι όποιες εξελίξεις θα καταγραφούν σε βάθος χρόνου), μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι στα άλλα «μέτωπα» η Άγκυρα συναντά σοβαρές δυσκολίες – γεγονός που ερμηνεύει την επιθετικότητά της στο Κυπριακό, π.χ. την πολύ έντονη αντίδρασή της στις προθέσεις εκμετάλλευσης από την Κύπρο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του «οικοπέδου 12» με τη στήριξη ΗΠΑ, Ισραήλ και Ε.Ε. Ή τη σκλήρυνση της στάσης του Ερντογάν με τις απροκάλυπτα απειλητικές δηλώσεις του κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα κατεχόμενα, δηλώσεις που το άμεσο μέλλον θα δείξει αν τορπίλισαν το μέλλον των διακοινοτικών συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού. Να θεώρησε ο Τούρκος πρωθυπουργός ότι η πολιτική αποδυνάμωση του προέδρου Χριστόφια, ύστερα από τη δραματική καταστροφή του βασικού ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού του νησιού, του δίνει τη δυνατότητα εξουθενωτικής πίεσης; Κανείς δεν μπορεί να ξέρει με βεβαιότητα.
Η Άγκυρα, με την παρεμβατικότητα και τα ανακλαστικά της, την άμεση ανταπόκρισή της στα γεγονότα, βάζει τις βάσεις μιας φιλόδοξης παρουσίας σε μια περιοχή όπου τα δεδομένα αλλάζουν ταχύτατα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πολλοί αραβικοί λαοί βλέπουν πλέον την Τουρκία ως πρότυπό τους. Την Τουρκία, και όχι το Ιράν. Ίσως αυτός να είναι ο λόγος που τόσοι την εχθρεύονται στην περιοχή…
