Της Ρένας Δούρου, Ελευθεροτυπία, 30 Νοεμβρίου 2011
Οι εξελίξεις στους ηγετικούς κύκλους της ευρωζώνης αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας είναι ραγδαίες: συναντήσεις επί συναντήσεων, μεταξύ των Μέρκελ και Σαρκοζί αλλά και πέραν του Ατλαντικού, μεταξύ του Μπάρακ Ομπάμα με των βαν Ρομπέι και Μπαρόζο. Διεργασίες λαμβάνουν χώρα νυχθημερόν σε Βερολίνο, Παρίσι, Βρυξέλλες, με διάφορα σενάρια να βλέπουν το φως της δημοσιότητας ενώ ο διεθνής Τύπος προβλέπει μαύρες ημέρες για την ευρωζώνη, κάνοντας λόγο ακόμη και για άμεση διάλυσή της.
Τα όσα δρομολογούνται είναι σίγουρα σημαντικά ωστόσο ο απόηχός τους είναι πολύ μακρινός για εκείνους που ήδη βιώνουν, όχι θεωρητικά αλλά στην καθημερινότητά τους, ακριβώς τις επιπτώσεις αυτής της γερμανικής συνταγής της δημοσιονομικής «αρετής» μέσω ακραίας λιτότητας. Πράγματι, τα πρώτα θύματα μιας κρίσης, που είναι ακόμη στα πρώτα της βήματα, δεν είναι άλλοι από τους παραδοσιακά αδύναμους κρίκους κάθε κοινωνίας: γυναίκες, νέοι, ηλικιωμένοι, άνεργοι…
Ειδικά για τις πρώτες, τις γυναίκες δηλαδή η σοβούσα κρίση ήταν ένα επιπλέον πλήγμα σε μια ήδη πολύ δύσκολη κατάσταση. Πριν από την κρίση οι γυναίκες αντιμετώπιζαν τεράστιες ανισότητες στην αγορά εργασίας σε σχέση με τους άνδρες, αναφορικά με την απασχόληση, την αμοιβή, την ανεργία. Μάλιστα, σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ανισότητες τις οποίες υφίσταντο οι ελληνίδες εργαζόμενες ήσαν μεγαλύτερες. Το 2008 το ποσοστό γυναικείας ανεργίας ήταν 13% – ποσοστό που σήμερα έχει εκτοξευθεί στο 22.3%, η μία δηλαδή στις πέντε ελληνίδες είναι άνεργη, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή. Το 50% των γυναικών ηλικίας 20 – 24 ετών και το 35% εκείνων ηλικίας 25 – 29 που αναζητούν δουλειά, είναι σήμερα άνεργες. Στις δε ηλικίες 30 ως 34 ετών η ανεργία κινείται άνω του 20%.
Το δε φαινόμενο πλήττει αδιάκριτα δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Οι γυναίκες απολύονται λόγω της εφαρμογής του μέτρου της εφεδρείας (ξεκίνησε τη Δευτέρα 28 Νοεμβρίου), των συγχωνεύσεων, της κατάργησης ή της ιδιωτικοποίησης δημοσίων φορέων και επιχειρήσεων. Στον ιδιωτικό τομέα, τα πράγματα είναι πιο απλά: οι γυναίκες, όταν δεν βλέπουν τις αποδοχές τους να συρρικνώνονται, απολύονται…
Και δεν είναι μόνο το καταλυτικό φαινόμενο της ανεργίας που υπονομεύει τη ζωή των γυναικών (όπως και των ανδρών άλλωστε). Η κρίση πλήττει τον γυναικείο πληθυσμό και μέσα από την κατάρρευση των μισθών και των δικαιωμάτων. Οι συνέπειές της λειτουργούν κυκλωτικά και αλληλοτροφοδοτούνται, δημιουργώντας ένα εφιαλτικό περιβάλλον για τις γυναίκες, που βλέπουν να καταρρέουν όσα κάποτε τους εγγυούνταν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής – για τις ίδιες, τις οικογένειές τους, τα παιδιά τους, τους ανθρώπους που εξαρτώνται από αυτές.
Ένα μικρό παράδειγμα: λόγω των σκληρών πολιτικών λιτότητας και των απολύσεων χιλιάδων συμβασιούχων (στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες) από τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς των δήμων, λόγω του κλεισίματος διαφόρων δομών υποστήριξης ζευγαριών με παιδιά και λόγω του περιορισμού του ωραρίου λειτουργίας του ολοήμερου σχολείου, οι μητέρες, παντρεμένες ή όχι, χάνουν τα στηρίγματα εκείνα που τις βοηθούσαν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, εργαζόμενες…
Ένα άλλο φαινόμενο που μαρτυρά ανάγλυφα την έκταση της κρίσης είναι και το γεγονός ότι πλέον οι ελληνίδες καθυστερούν, όταν δεν αποκλείουν, τη γέννηση ενός παιδιού. Όχι για λόγους ιδεολογικούς, φεμινιστικούς, όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα, αλλά γιατί τις φοβίζει η κρίση, η αυξανόμενη ανεργία, η επισφάλεια της απασχόλησης, η καταβαράθρωση των αμοιβών, των ίδιων αλλά και των συντρόφων τους… Πριν από την κρίση, σύμφωνα με την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρία, σημειώνονταν περίπου 110 χιλιάδες γεννήσεις το χρόνο στη χώρα μας ενώ φέτος ο ίδιος αριθμός ανήλθε στις 85 χιλιάδες, στις οποίες πρέπει να περιληφθούν και οι τοκετοί μεταναστριών.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις «παράπλευρες» συνέπειες που επιφέρει η ανατροπή χρόνιων προτύπων, όπως π.χ. το γεγονός ότι σε όλο και περισσότερα νοικοκυριά είναι πλέον η γυναίκα η μοναδική εργαζόμενη, με αποτέλεσμα την όξυνση των σχέσεών τους με τους άνεργους συντρόφους τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε τριβές, συγκρούσεις, κακοποιήσεις…
Το Σεπτέμβριο ο τέως πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου δήλωνε ότι η κυβέρνησή του επιθυμούσε να υπάρχει ένας εργαζόμενος σε κάθε οικογένεια. Κάτι που σύμφωνα με τον Σάββα Ρομπόλη, επιστημονική διευθυντή του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, θα ήταν καταστροφή γιατί θα σήμαινε 1.5 εκατομμύριο ανέργους. Σήμερα βρισκόμαστε αισίως στο ένα εκατομμύριο ανέργους από τους οποίους το 1/5 είναι γυναίκες. Και με την ύφεση να κινείται φέτος πάνω από το 6% και γύρω στο 3% του χρόνου, και με μια αναιμική ανάπτυξη της τάξης του 0.5% το… 2013, με άλλα λόγια με τη χώρα να βρίσκεται στο τούνελ της ύφεσης επί πέντε συνεχόμενα χρόνια, είναι βέβαιο ότι οι γυναίκες θα συνεχίσουν να πληρώνουν το βαρύ τίμημα μιας κρίσης, η οποία τώρα μόλις αρχίζει να ξεδιπλώνεται…
