Της Ρένας Δούρου, Δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα Statesmen, 11 Απριλίου 2012
Τα κόμματα της άκρας Δεξιάς επιστρέφουν. Στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας. Ο εθνικιστικός, ξενοφοβικός τους λόγος όχι μόνο ακούγεται ξανά έντονος αλλά – και τούτο είναι το πιο επικίνδυνο – βρίσκει όλο και περισσότερα ευήκοα ώτα. Με τη σοβούσα οικονομική κρίση να παίζει ρόλο καταλύτη, επιτείνοντας ήδη υπάρχουσες πρακτικές απόρριψης του άλλου, του ξένου, του μετανάστη, και αναδεικνύοντας τις ευθύνες των κυβερνητικών κομμάτων (συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατικών) που κατά καιρούς, για εκλογικούς λόγους, επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν ακροδεξιό λόγο, δίνοντάς του δημοσιότητα και νομιμοποίηση, το φαινόμενο της άκρας Δεξιάς τείνει να πάρει διαστάσεις επιδημίας. Και τούτο αποδεικνύεται από διαδοχικά αποτελέσματα σε εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων δύο ετών.
Για παράδειγμα, το 2010 στη Σουηδία οι «Σουηδοί Δημοκράτες» έμπαιναν για πρώτη φορά στη Βουλή… Στη Φιλανδία τον Απρίλιο του 2011 οι «Πραγματικοί Φιλανδοί» με σύνθημα «Δεν βλέπουμε γιατί πρέπει να πληρώνουμε εμείς για τους Πορτογάλους», αποσπούσαν το… 20% των ψήφων (από 4% το 2007). Στην Αυστρία, το άκρως ξενοφοβικό κόμμα της Ελευθερίας (που είναι, π.χ., υπέρ της κοινωνικής ασφάλισης μόνο για τους Αυστριακούς), στις δημοτικές εκλογές στη Βιέννη τον Οκτώβριο του 2010 έπαιρνε το ιστορικά υψηλό ποσοστό 27%. Στην Ελβετία, στις ομοσπονδιακές εκλογές πέρσι τον Οκτώβριο, η ακροδεξιά Δημοκρατική Ένωση Κέντρου θεώρησε αποτυχία της το ότι δεν κατάφερνε να σπάσει το όριο του 30%, πέφτοντας από το 28.8% στο 26.8%, παραμένοντας όπως πρώτο κόμμα, μπροστά από τους σοσιαλιστές που πήραν 19%.
Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν, που ανέλαβε τα ηνία του Εθνικού Μετώπου από τον πατέρα της, έχει αναζωογονήσει την εικόνα του ξενοφοβικού κόμματος και σίγουρα θα είχε μεγαλύτερη απήχηση ενόψει των προεδρικών εκλογών (22 Απριλίου και 6 Μαίου) αν δεν έβρισκε μπροστά της τη σθεναρή καταγγελία του Ζαν Λικ Μελανσόν από το Αριστερό Μέτωπο. Πάντως ένα εξόχως ανησυχητικό στοιχείο είναι η άνοδος της απήχησης που έχει στους νέους μεταξύ 18 και 24 ετών, που τη θεωρούν «αντισυστημικό» υποψήφιο, κατά των ελίτ. Το ποσοστό της στις δημοσκοπήσεις μπορεί να βρίσκεται σε υποχώρηση, δεν παύει όμως να κινείται σε υψηλά επίπεδα, γύρω στο 15%.
Και χωρίς να ξεχνάμε ότι στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και στις Βαλτικές θραύση κάνουν ακροδεξιά κόμματα που διεκδικούν ως τίτλους τιμής την έκφραση αντικομμουνισμού ή τη στροφή προς φασιστικά ιδεώδη.
Αλλά και στη χώρα μας παρατηρείται παρεμφερές φαινόμενο ανάκαμψης της ακροδεξιάς: οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις φέρνουν τη φασιστική Χρυσή Αυγή να περνά για πρώτη φορά το όριο του 3% και να εισέρχεται στη Βουλή…
Σε όλες τις παραπάνω χώρες οι ευθύνες των κυβερνώντων στην ανάπτυξη της ξενοφοβίας, της ισλαμοφοβίας, της εθνικιστικής αναδίπλωσης, είναι τεράστιες. Για παράδειγμα, στη Γαλλία εδώ και πολύ καιρό και όσο πλησιάζουν οι κάλπες, εντονότερα, ο Νικολά Σαρκοζί έχει υιοθετήσει πλήρως τη ξενοφοβική προσέγγιση του Εθνικού Μετώπου που στιγματίζει τον Άλλο – είτε αυτός είναι μουσουλμάνος είτε Ρομά. Ποιος έχει για παράδειγμα ξεχάσει πριν από ενάμισι χρόνο τις αδικαιολόγητες διώξεις, που καταδίκασε μέχρι και η Κομισιόν, των Ρομά από τη χώρα; Συνειδητά ο Σαρκοζί έχει υιοθετήσει όλη τη ρατσιστική θεματολογία του Εθνικού Μετώπου που στιγματίζει ξένους, μουσουλμάνους, μετανάστες, προκειμένου να ενθυλακώσει εκλογικά οφέλη…
Αν τώρα συνδυάσουμε την κατάσταση αυτή, με τη γενικότερη υποχώρηση της Δημοκρατίας σε όλο και περισσότερες χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία), που είτε κυβερνώνται από μη εκλεγμένες κυβερνήσεις είτε τα κόμματα εξουσίας έχουν προβεί σε «ιερή συμμαχία» εφαρμογής πολιτικών λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας, προκειμένου να «κλειδώσουν» την εξουσία, αντιλαμβανόμαστε ότι το ευρωπαϊκό τοπίο σκοτεινιάζει επικίνδυνα. Δυνάμεις που μέχρι πρότινος θεωρούσαμε ότι βρίσκονταν στο περιθώριο, καταδικασμένες στη συλλογική συνείδηση, έρχονται στο προσκήνιο, ενίοτε καθίστανται και ρυθμιστικοί παράγοντες της εξουσίας, αποδεικνύοντας ότι ο αγώνας εναντίον της ιδεολογίας της οποίας είναι φορείς, και επίκαιρος και αναγκαίος είναι. Στα συντρίμμια του νεοφιλελεύθερου δόγματος φυτρώνουν οι επικίνδυνοι αρνητές της δημοκρατίας και της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κρίσιμο πλέον διακύβευμα καθίσταται η ορατή σύζευξη αυτών των ακροδεξιών κινημάτων με τους «Ταλιμπάν» του νεοφιλελευθερισμού, που στο όνομα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της οικονομικής ανταγωνιστικότητας των κρατών, δεν διστάζουν να βάλουν σε δεύτερο πλάνο τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των λαών.
Στο βιβλίο του «Για το Σύνταγμα της Ευρώπης» ο Γιούργκεν Χάμπερμας κάνει έκκληση για εμβάθυνση μιας υπερεθνικής δημοκρατίας με δύο υποκείμενα, τους πολίτες και τους λαούς της Ευρώπης. Μια έκκληση την οποία οφείλουμε οπωσδήποτε να στοχαστούμε. Πριν να είναι πολύ αργά και οι σημερινές τάσεις παγιωθούν σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις ακυρώνοντας την ίδια την ύπαρξη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος…
