Της Ρένας Δούρου, Δημοσιεύθηκε στο Matrix24.gr, 9 Μαΐου 2013
Πρόσφατα κυκλοφόρησαν στο εμπόριο νέες συσκευασίες αναψυκτικών γνωστής πολυεθνικής. Η ιδιαιτερότητά τους είναι το… μίνιμουμ του περιεχομένου: μόλις 250 ml έναντι «μέγιστης προτεινόμενης τιμής» 60 λεπτών. Ψόγος ουδείς. Είναι φανερό ότι η εταιρία προσαρμόζεται στη δύσκολη οικονομική πραγματικότητα της χώρας μας και επιχειρεί να προσφέρει το προϊόν της σε χαμηλότερη τιμή, μειώνοντας συνακόλουθα το περιεχόμενο. «Συνακόλουθα». Πράγματι. Γιατί σε μια κοινωνία δούναι και λαβείν δεν θα μπορούσε ποτέ ο καταναλωτής καταβάλλοντας μειωμένη τιμή να λάβει το ίδιο ή περισσότερο περιεχόμενο σε σχέση με το παρελθόν. Είναι «φυσιολογικό» το «λίγο δίνω, λίγο παίρνω». Είναι «φυσιολογικό» ένας κερδοσκοπικός οργανισμός να μη θέλει να έχει οικονομική απώλεια. Αλλά παράλληλα να δείξει ότι συμπάσχει, ότι μειώνει την τιμή. Ότι καλλιεργεί την γνωστή έννοια της «κοινωνικής ευθύνης» της. Και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος, κατά κάποιο τρόπο.
Αν μάλιστα το καλοσκεφτεί κανείς, το ίδιο αρχίζει να ισχύει και στην κοινωνία που κτίζουν με αγαστή σύμπνοια οι κκ Σαμαράς, Στουρνάρας και Μανιτάκης, υπό τη σκέπη των κκ Βενιζέλου και Κουβέλη. Μια κοινωνία με ισχνό (σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών και στελέχωσης) δημόσιο, όπου οι πολίτες θα αντιμετωπίζονται ως «χρήστες», ως καταναλωτές. Και όχι ως πολίτες με δικαιώματα. Το δε δημόσιο θα είναι ένα «αναγκαίο κακό», περιοριζόμενο στα απολύτως απαραίτητα, που όσο πάνε και θα συρρικνώνονται. Όπως άλλωστε συρρικνώνονται οι έννοιες της «δημόσιας παροχής», του «δημόσιου αγαθού». Και τούτο γιατί πλέον εισερχόμαστε σε μια χρησιμοθηρική προσέγγιση της έννοιας του δημοσίου τομέα που συνδέεται άμεσα με τις δύο προαναφερθείσες έννοιες. «Οι δημόσιοι υπάλληλοι και λειτουργοί είναι απλοί παραγωγοί χρήσιμων υπηρεσιών, ενώ οι πολίτες που τις ‘χρησιμοποιούν’ δεν είναι παρά ορθολογικοί ‘χρήστες’. Οι σχέσεις των πολιτών μετην πολιτεία, των μερών και του όλου, εμφανίζονται καθαρά συναλλακτικές», παρατηρούσε ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς (Εφημερίδα των Συντακτών, «Περί επίορκων και υπόπτων», 22 Μαρτίου 2013). Πρόκειται για ένα «δούναι και λαβείν» στη λογική της εταιρίας του αρχικού παραδείγματος: λίγο δίνεις, λίγο παίρνεις. Με τη διαφορά ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με συνολική αλλαγή υποδείγματος.
Γιατί κανείς δεν αρνείται ότι ο δημόσιος τομέας χρειάζεται μεταρρύθμιση. Βαθιά και ριζική, για να βελτιωθεί, να κοπεί ο ομφάλιος λώρος των πελατειακών σχέσεων, να παταχθεί η διαφθορά. Να επιτελέσει το λειτούργημά του προς όφελος των πολιτών.
Όμως με τη νομοθεσία – τερατούργημα που προωθεί η κυβέρνηση, με τις κινητικότητες, τις διαθεσιμότητες, και τους λοιπούς ευφημισμούς για αποφυγή της λέξης «απόλυση», προωθείται όχι απλά η κατεδάφιση αλλά η «κανονικοποίησή» του. Να υπακούει δηλαδή και αυτός ο τομέας στους νόμους της αγοράς, της μέγιστης αποδοτικότητας με το ελάχιστο κόστος και ούτω καθεξής.
Λίγα λεφτά – μικρό μπουκαλάκι αναψυκτικού.
Μικρός, απαξιωμένος και χωρίς δυνατότητες δημόσιος τομέας – συρρίκνωση βασικών δικαιωμάτων (υγείας, παιδείας, κ.α.), που πλέον φαντάζουν «παλαιολιθικά», ξεπερασμένα. Μιας άλλης εποχής.
Οι έχοντες, ξεδιψούν περισσότερο.
Οι έχοντες, έχουν δικαίωμα στην υγεία. Στην παιδεία. Και στα δικαιώματα εκείνα που, ως εργασιακές και κοινωνικές κατακτήσεις του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, σηματοδότησαν το «συνανήκειν». Περιττή, μη αποδοτική πολυτέλεια στην Ελλάδα των μνημονίων του 2013…
