Της Ρένας Δούρου, Δημοσιεύθηκε στο Protagon.gr, 18 Ιουλίου 2013
«Η Δημοκρατία ως πολίτευμα και ως ιδέα είναι στην εποχή μας οικουμενικά καταξιωμένη, ποτέ άλλοτε δεν είχε γνωρίσει τόση αίγλη και δεν αισθανόταν τόσο καλά εδραιωμένη. Και όμως ποτέ άλλοτε δεν έδειχνε τόσο άδεια εσωτερικά και τόσο ανήμπορη», παρατηρούσε πριν από μερικά χρόνια ο Μαρσέλ Γκοσέ (La Révolution Moderne, Gallimard, 2007). Στην περίπτωση σήμερα της χώρας μας η Δημοκρατία βάλλεται συστηματικά από τις πολιτικές λιτότητας και από τη συστηματική απαξίωση του Συντάγματος (τελευταίο παράδειγμα, η απόφαση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής που έκρινε αντισυνταγματικές πολλές διατάξεις του πρόσφατου πολυνομοσχεδίου) – μια εξέλιξη που λειτούργησε σωρευτικά με την προϊούσα σήψη του πολιτικού λόγου, η οποία οφείλεται στην αρχηγική και, εν πολλοίς, αυταρχική λειτουργία των δύο παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας, της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Των δύο κομμάτων, των οποίων η διαχείριση της εξουσίας επί σαράντα χρόνια με φαύλο και πελατειακό τρόπο, συνέβαλε αποφασιστικά στη σημερινή κατάρρευση. Των δύο κομμάτων ακριβώς που σήμερα διαχειρίζονται με τον ίδιο καταστροφικό για την κοινωνία και την οικονομία τρόπο, την κρίση που τα ίδια δημιούργησαν…
Ο αρχηγισμός, ο αυταρχισμός, οι πάσης φύσεως αποκλεισμοί και τα στεγανά αποτελούσαν και αποτελούν τα χαρακτηριστικά λειτουργίας αυτών των, ταυτισμένων με την άσκηση της εξουσίας, κομμάτων. Σαν η ανάληψη της εξουσίας να λειτουργεί στην κατεύθυνση «αυταρχικοποίησης» του κομματικού μηχανισμού, με τους δύο πόλους (κόμμα – κυβέρνηση) να αλληλο-τροφοδοτούνται και να αλληλο-υποστηρίζονται. Με άλλα λόγια, η όποια εσωκομματική δημοκρατία υποτάσσεται στις ανάγκες της εξουσίας, υποβαθμίζεται και περνάει σε δεύτερο πλάνο. Τα αποτελέσματα τα βιώνουμε όλοι/ες τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, η έννοια της εσωκομματικής δημοκρατίας και της λειτουργίας της είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για το είδος πολιτικής όσο και της διακυβέρνησης που θα ασκήσει ένα κόμμα. Και μάλιστα είναι και αποκαλυπτικός για το ίδιο το κόμμα. Ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για κόμμα της Αριστεράς, συνιστά κομβικό, για το μέλλον του ως αριστερό και δημοκρατικό σχηματισμό, ζήτημα. Και τούτο γιατί η εσωκομματική δημοκρατία, ο πλουραλισμός των απόψεων, η ελεύθερη έκφρασή τους, η σύνθεση διαδικασία σύνθεσης των απόψεων, δεν είναι μια απλή γραφειοκρατική πράξη αλλά η προϋπόθεση του περάσματος από τη θεωρητική επεξεργασία στη μαζική δράση εντός της κοινωνίας.
Αυτό ακριβώς είναι και το στοίχημα – πρόκληση που έθεσε στο ιδρυτικό του συνέδριο ο ΣΥΡΙΖΑ. Να συνεχίσει δηλαδή την παράδοση της δημοκρατίας και του πλουραλισμού του χώρου, μπολιάζοντάς την παράλληλα με το όσο το δυνατόν ευρύτερο άνοιγμα στην κοινωνία – αριστερό, δημοκρατικό, προοδευτικό, πλουραλιστικό, ανοικτό στα ρεύματα και τις ανησυχίες των κοινωνικών εκείνων ομάδων που σήμερα βρίσκονται στο στόχαστρο των πολιτικών λιτότητας (μισθωτοί, συνταξιούχοι, νέοι, γυναίκες, κ.α.), αυτός είναι ο στόχος. Τα θεμέλια για την επίτευξή του μπήκαν από τις 10 ως τις 14 Ιουλίου στο Ιδρυτικό Συνέδριο. Δεν είναι εύκολο στοίχημα ούτε η επιτυχία του δεδομένη. Ωστόσο είναι ζωτικής σημασίας. Γιατί έχει να κάνει με την ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας, μέσα σε συνθήκες συστηματικής απαξίωσής της, μέσα από την κοινωνική και οικονομική κατάρρευση, με όχημα την πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης που προωθεί μια κυβέρνηση προθύμων, η κυβέρνηση του σαμαροβενιζελισμού σήμερα, η τρικομματική, χθες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε τη δύσκολη οδό. Όχι αυτή του αρχηγοκεντρισμού, όπως τον είδαμε, για παράδειγμα, να εκφράζεται στο πρόσφατο συνέδριο της Ν.Δ., όπου κυριάρχησε η ενός ανδρός αρχή – η ομιλία του κ. Σαμαρά σφράγισε τα πάντα. Αλλά εκείνη του ενιαίου φορέα, όπου όλοι είναι ίσοι και διαφορετικοί, ενωμένοι στη δράση.
Άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ, καταστατικά, από την ίδρυσή του, χαρακτηριζόταν από την πολυφωνία και τη διαφορετικότητα. Αυτή ήταν η δύναμή του. Και δεν είναι τυχαίο ότι τα αστικά κόμματα επιχειρούν να διαστρεβλώσουν αυτό το δομικό χαρακτηριστικό, αφενός γιατί είναι έξω από τη δική τους πολιτική κουλτούρα κι αφετέρου, για λόγους μικροπολιτικής, πιστεύοντας ότι έτσι θα αποδυναμώσουν την εμβέλεια του λόγου και της δράσης του. Γιατί, εντέλει, οι όποιες εσωκομματικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία ενός κόμματος αποκρυσταλλώνονται στη δράση του.
Και το στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ ανατρέπει την κατεστημένη (από τον δικομματισμό) τόσο βολική για τα στεγανά της εξουσία, λογική της ανάθεσης. Δεν υπαγορεύει στην κοινωνία κάποιο προκάτ σχέδιο σωτηρίας, της ζητά να καθορίσει την πολιτική και κοινωνική διεργασία, μέσα από έναν αριστερό, δημοκρατικό, πλουραλιστικό φορέα των μελών και όχι των μηχανισμών. Του φορέα ακριβώς που έχει τα εχέγγυα επεξεργασίας του νέου υποδείγματος κοινωνικής και οικονομικής ανασυγκρότησης το οποίο χρειάζεται επειγόντως η χώρα. Του φορέα των ρήξεων και των μεταρρυθμίσεων για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ανεξαρτησία.
