Της Ρένας Δούρου, Έθνος της Κυριακής, 4 Αυγούστου 2013
Ήδη έχουν γραφτεί αρκετά, και θα γραφτούν ακόμη περισσότερα, για το ταξίδι του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ. Δικαιολογημένα από μίας απόψεως. Ωστόσο οφείλει κανείς να κάνει μερικές παρατηρήσεις, δίνοντας στο ταξίδι αυτό τις αντικειμενικές του διαστάσεις.
Παρατήρηση πρώτη. Πλέον έχει παρέλθει η περίοδος που η πάλαι ποτέ μοναδική υπερδύναμη, οι ΗΠΑ, ταυτισμένες με τη «Δύση», ειδικά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, χαρακτηρίζονταν από την παντοδυναμία τους. Και αυτό είναι θετικό. Πλέον άλλες χώρες, αναδυόμενες οικονομίες (οι λεγόμενες BRICS) βρίσκονται στο προσκήνιο, αλλάζοντας τους συσχετισμούς δυνάμεων. Ο κόσμος είναι πια πολυπολικός και πιο δύσκολα προβλέψιμος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Παρατήρηση δεύτερη. Η Ελλάδα, ως κράτος – μέλος της ΕΕ, χώρα βαλκανική και μεσογειακή, βρίσκεται μπροστά σε σειρά ανακατατάξεων (τόσο στη νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου όσο κι ευρύτερα, στη Μέση Ανατολή) αλλά και νέων δεδομένων (ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ισραήλ). Οι ανακατατάξεις αυτές και τα νέα δεδομένα δημιουργούν νέες συνθήκες για κορυφαία ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας. Ωστόσο για να ανταποκριθεί στη νέα πραγματικότητα, απαιτείται η χάραξη μιας ανεξάρτητης, ειρηνικής, πολυεπίπεδης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, που θα δίνει για παράδειγμα έμφαση στην ενεργειακή πτυχή και την οικονομική διπλωματία, στην οικοδόμηση συμμαχιών και την ανάληψη πρωτοβουλιών (π.χ. για μια αποπυρηνικοποιημένη Μέση Ανατολή). Μιας πολιτικής με αποκλειστική πυξίδα το διεθνές δίκαιο και τα συμφέροντα της χώρας που είναι τα μόνα που διαρκούν στο χρόνο σε αντίθεση με τους «φίλους» και τους «εχθρούς» που δεν είναι αιώνιοι. Μια πολιτικής που σήμερα δεν υφίσταται. Και οι βασικοί αίτιοι για αυτό είναι τα δύο κόμματα εξουσίας, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, που κυβέρνησαν στη βάση του δόγματος «ανήκομεν εις την Δύσιν» (όσο κρατούσε ο Ψυχρός Πόλεμος) και μετά με τον… «αυτόματο πιλότο», χωρίς σοβαρό μπούσουλα, χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, αναμένοντας κινήσεις τρίτων…
Παρατήρηση τρίτη. Η χώρα μας βιώνει την δυσκολότερη ίσως περίοδο στη σύγχρονη ιστορία της, εξαιτίας της ευρωπαϊκής εμμονής στη λάθος λύση της λιτότητας – μια «λύση» που επιδεινώνει το πρόβλημα, δημιουργώντας κρίση δημοκρατίας και καθιστώντας τη χώρα σύγχρονη αποικία χρέους, με περιορισμένη δημοσιονομική (και όχι μόνο) κυριαρχία.
Παρατήρηση τέταρτη. Τούτων δοθέντων προσέρχεται ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς στη συνάντησή του, στις 8 Αυγούστου, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ στην Ουάσινγκτον. Το ερώτημα λοιπόν «τι μπορεί να ζητήσει από τον Μπάρακ Ομπάμα» ο έλληνας πρωθυπουργός, συνιστά λάθος προσέγγιση. Και τούτο γιατί η έμφαση θα έπρεπε να δοθεί όχι στο τι ζητά αλλά στο τι διεκδικεί η χώρα μας, όχι μόνο έναντι των ΗΠΑ, αλλά και της ΕΕ, της Ρωσίας, της Κίνας, των αναδυόμενων οικονομιών, κλπ. Ποιες είναι οι ιεραρχήσεις, οι «αιχμές», της εξωτερικής μας πολιτικής; Της οικονομικής μας διπλωματίας; Σίγουρα όχι κάποια, πρωθυπουργικά έστω, ταξίδια στα πετρελαιοπαραγωγικά εμιράτα της αραβικής χερσονήσου ή στην Κίνα ή στις ΗΠΑ και η απόσπαση κάποιων αόριστων υποσχέσεων. Η όλη αντίληψη περί της εξωτερικής πολιτικής και της άσκησής της, πρέπει να επανασχεδιαστεί εκ βάθρων. Το Κυπριακό, η ονομασία της ΠΓΔΜ, οι σχέσεις με την Τουρκία, κ.α., δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, αναμένοντας «θαυματουργική λύση» από τον «ισχυρό σύμμαχο», χωρίς την ένταξή τους σε μια αυτόνομη, ανεξάρτητη, ειρηνική εξωτερική πολιτική. Έναν συνεκτικό δηλαδή καμβά που θα εντάσσει τις ιεραρχήσεις της χώρας στο δεδομένο γεωπολιτικό πλαίσιο και τα δεδομένα που αυτό επιβάλλει, και που θα αναδεικνύει τα αιτήματά της. Έναντι των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας, και των υπολοίπων διεθνών παραγόντων, είτε πρόκειται για χώρες είτε για οργανισμούς. Μόνο έτσι μπορεί να νοηθεί η διαπραγμάτευση: με αιτήματα, με διεκδικήσεις, με συγκρούσεις αλλά και με συνθέσεις και συμβιβασμούς. Μόνο έτσι μπορεί να ασκηθεί πραγματική εξωτερική πολιτική και όχι απλά μια photo opportunity άνευ άλλου αποτελέσματος πλην της επικοινωνιακής χρήσης.
