Της Ρένας Δούρου, Δημοσιεύθηκε στο Red Notebook, 27 Νoεμβρίου 2013
Η Ελλάδα, πέραν της οξείας οικονομικής κρίσης που βιώνει, ζει σήμερα και μια βαθιά κρίση δημοκρατίας, που υπερβαίνει τα χρονικά όρια εκείνης της οικονομίας
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα σχέδιο νόμου για σύμφωνο συμβίωσης. Πρόκειται για ένα προωθημένο σύμφωνο συμβίωσης που αφορά και στα ομόφυλα ζευγάρια και το οποίο ανοίγει το δρόμο για την κατοχύρωση των εργασιακών, ασφαλιστικών, φορολογικών και κληρονομικών δικαιωμάτων, ανεξαρτήτως προτίμησης/επιλογής συντρόφου. Είτε δηλαδή πρόκειται για ετερόφυλα είτε για ομόφυλα ζευγάρια.
Η Ελλάδα, πέραν της οξείας οικονομικής κρίσης που βιώνει, ζει σήμερα και μια βαθιά κρίση δημοκρατίας, που υπερβαίνει τα χρονικά όρια εκείνης της οικονομίας. Μια κρίση που αποτυπωνεται και στο γεγονός ότι η χώρα μας έχει πλειστάκις βρεθεί στο επίκεντρο κριτικής των ευρωπαϊκών θεσμών, όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για μη συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία στο θέμα του συμφώνου συμβίωσης καθώς περιορίζει το πεδίο εφαρμογής στα ετερόφυλα ζευγάρια. Πρόκειται λοιπόν, καταρχήν, για μια υποχρέωση της χώρας έναντι των διεθνών της δεσμεύσεων καθώς με την ισχύουσα ρύθμιση η χώρα μας κατέστη δακτυλοδεικτούμενη στον κόσμο ως η μόνη που έχει θεσπίσει τέτοιου είδους ρύθμιση που αποκλείει αντί να συμπεριλαμβάνει. Και ακριβώς αυτή την πτυχή, του αποκλεισμού δηλαδή των ομόφυλων ζευγαριών κατά παραβίαση δύο άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (του 8 και του 14 σχετικά με το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και την απαγόρευση διακρίσεων) ήλθε να αναδείξει η ιστορική απόφαση του ΕΔΔΑ, και μάλιστα με συντριπτική πλειοψηφία, 16 προς 1, γιατί όλα έχουν τη σημασία τους.
Δεν είναι όμως μόνο στενά νομικοί όροι που καθιστούν άμεση κι επείγουσα τη μεταρρύθμιση, στην κατεύθυνση του σχεδίου νόμου που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Βασικοί λόγοι που έχουν να κάνουν με το κράτος δικαίου και με την ισονομία που αυτό συνεπάγεται, επιτάσσουν την εναρμόνιση της χώρας μας με τα ευρωπαϊκώς ισχύοντα και με τις προϋποθέσεις που επιβάλλει μια πολιτεία σύγχρονη στην έκφρασή της, πλουραλιστική στη σύνθεσή της και απολύτως δημοκρατική στην θεσμοποιημένη έκφραση των δικαιωμάτων του συνόλου που την αποτελεί. Και τα ομόφυλα ζευγάρια είναι μέλη αυτού του συνόλου, έχοντας δικαίωμα σε μια ιδιωτικότητα που δεν θα περιστέλλεται, δεν θα αναιρείται, δεν θα μπαίνει σε “καλούπια” και δεν θα ετεροκαθορίζεται από μια τυρανική πλειοψηφία, δήθεν κανονικότητας. Αυτή είναι η δικαιολογητική βάση, έστω κι αν δεν είχε υπάρξει ποτέ η καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, προκειμένου η χώρα μας να εναρμονιστεί, όχι απλά με μια νομοθεσία αλλά με ό,τι επιτάσσουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, ως προϋποθέσεις αρμονικής συμβίωσης σε μία πλουραλιστική, πολύχρωμη κοινωνία της ισονομίας.
Και ας μην θεωρήσει κανείς ότι “τώρα αυτά, μεσούσης της οικονομικής κρίσης είναι πολυτέλειες”. Αυτά τα περί “πολυτελειών” είναι εκ του περισσού, και εντέλει εκ του πονηρού.
Γιατί η θεσμοθέτηση ή μη, ενός πραγματικού, όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, συμφώνου συμβίωσης, δεν είναι κάποιο “καπρίτσιο” ή μια “πολυτέλεια” που αφορά κάποιους άλλους, κάποιους τρίτους. Αλλά έχει να κάνει με τον πυρήνα της ελληνικής κοινωνίας: έναν πυρήνα που οφείλει να συμπεριλαμβάνει το σύνολο ειδάλλως δεν επιτελεί τον κεντρικό, συνδετικό του ρόλο. Καθίσταται ημιτελής, αναπαράγει ανισότητα και αδικία.
Και ειδικά σήμερα που η δημοκρατία στην Ελλάδα συρρικνούται επικινδύνως, η καθιέρωση επιτέλους πλήρους συμφώνου συμβίωσης είναι προϋπόθεση sine que non για έξοδο από την πολύπλευρη κρίση με πλήρη και όχι ακρωτηριασμένα δικαιώματα για όλους. Διαφορετικά, η μνημονιακή πολιτική θα έχει καταγάγει μια σημαντική νίκη στο κρίσιμο πεδίο των δικαιωμάτων. Και η Αριστερά έχει κάθε υποχρέωση να αποτρέψει μια τέτοια, εξόχως συντηρητική, εξέλιξη…
