Ομιλία στην παρουσίαση της πρότασης για ένα νέο μοντέλο εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική, με σεβασμό στον πολίτη και το περιβάλλον για μια βιώσιμη, δίκαιη και οικονομικά συμφέρουσα λύση
3 Απριλίου 14
Φίλες και φίλοι,
Να σας καλωσορίσω στη σημερινή μας παρουσίαση.
Την παρουσίαση της πρότασής μας για ένα νέο μοντέλο εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων, βιώσιμο και δίκαιο οικονομικά και οικολογικά.
Ο λόγος περί απορριμμάτων λοιπόν.
Κι εδώ οφείλουμε να μιλήσουμε για ένα προδιαγεγραμμένο έγκλημα. Ένα έγκλημα μακράς διαρκείας.
Οι φράσεις αυτές χαρακτηρίζουν εύγλωττα, πιστεύω, τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Περιφέρεια Αττικής τα τελευταία 30 χρόνια.
Και μάλιστα το έγκλημα αυτό έχει και όνομα. Ονομάζεται «Φυλή». Την πιο χειροπιαστή απόδειξη του ανθρώπινου, κοινωνικού, οικολογικού εγκλήματος που διαπράττεται στη βάση ενός, ευθύς εξαρχής στρεβλού μοντέλου.
Ενός μοντέλου, αυτό του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), το οποίο, περιφρονώντας τις επικρίσεις της κοινωνίας των πολιτών, προωθεί, όχι απλά μια ξεπερασμένη όσο και επικίνδυνη προσέγγιση στη διαχείριση των απορριμμάτων. Αλλά ένα συνειδητά λάθος σχέδιο, στη βάση κρίσιμων παραδοχών, που έρχονται σε αντίθεση με την κοινοτική νομοθεσία που πλέον έχει γίνει, με το νόμο 4042 του 2012, εθνική νομοθεσία.
Παραδοχών όπως : α) την ύπαρξη τεράστιου όγκου σύμμεικτων προς επεξεργασία απορριμμάτων, που λειτουργούν ως δικαιολογία και προϋπόθεση για τη δημιουργία φαραωνικών εγκαταστάσεων στην Αττική, και ειδική στη Δυτική Αττική. Και β) την ανάγκη εμπλοκής ιδιωτών επενδυτών.
Συγκεκριμένα, το σχέδιο αυτό έρχεται από μακριά και με την πρόθυμη βοήθεια του απερχόμενου Περιφερειάρχη στοχεύει να δεσμεύσει τα πράγματα για τα υπόλοιπα 30 χρόνια. Αποκλείοντας δηλαδή κάθε διαφορετική προσέγγιση που θα στηρίζεται στη διαλογή στην πηγή, με ήπιες μεθόδους, στην ανακύκλωση, την κομποστοποίηση, μέσα σε ένα αποκεντρωμένο, δημόσιο, φιλικό προς τον πολίτη και το περιβάλλον πλαίσιο.
Ωστόσο αυτό που αποκλείει ο σημερινός ΠΕΣΔΑ, που δεν προβλέπει καμία διαδικασία ελέγχου και αξιολόγησης, δεν είναι απλά «μία», διαφορετική άποψη. Ο ΠΕΣΔΑ αποκλείει τη νομιμότητα.
Αυτήν ακριβώς που εκφράζεται από τον 4042/12, που ενσωματώνει την Κοινοτική οδηγία 2008/98.
Αποκλείει δηλαδή την πλήρη αλλαγή του πλαισίου διαχείρισης των απορριμμάτων, επιβάλλοντας νέο σχεδιασμό, δίνοντας έμφαση στην πυραμίδα, η οποία στηρίζεται στην Πρόληψη – την Προετοιμασία για Επανάχρηση – την Ανακύκλωση – άλλου είδους ανάκτηση – την ασφαλή τελική διάθεση. Στόχος: η μείωση του όγκου των απορριμμάτων.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς κάτοχος ειδικού διδακτορικού για να αντιληφθεί ότι η ευρωπαϊκή και εθνική πλέον νομοθεσία κινούνται ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που κινείται σήμερα ο απερχόμενος Περιφερειάρχης, εκ του νόμου επικεφαλής του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), ο οποίος επιχειρεί να δεσμεύσει το μέλλον της διαχείρισης των απορριμμάτων σε μια αδιέξοδη, οικονομικά επώδυνη για τους πολίτες και οικολογικά καταστροφική, πολιτική.
Φίλες και φίλοι,
Το πρόβλημα των σκουπιδιών είναι για κάποιους χρυσοφόρα ευκαιρία.
Για κάποιους άλλους, πολύ περισσότερους, όπως τους κατοίκους της Φυλής, είναι κατάρα θανάτου.
Για την πλειοψηφία των κατοίκων της Αττικής έρχεται στο προσκήνιο μόνο όταν κλείνει η Φυλή και σωρεύονται τα σκουπίδια στα πεζοδρόμια.
Όμως για έναν άνθρωπο, το πρόβλημα των απορριμμάτων αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία οικοδόμησης πελατειακών σχέσεων με αιρετούς και εργολαβικά συμφέροντα προκειμένου να διαιωνίσει την πολιτική του παρουσία, την κυριαρχία και τον έλεγχο της Περιφέρειας Αττικής.
Πρόκειται για τον απερχόμενο Περιφερειάρχη, που φέρει ακέραιη μια τριπλή ευθύνη: εκείνη της αποδοχής, της μη αξιολόγησης και της μη αναθεώρησης, ως όφειλε σεβόμενος τη νομιμότητα να πράξει, του ΠΕΣΔΑ.
Και επαναλαμβάνω «ως όφειλε σεβόμενος τη νομιμότητα να πράξει».
Ο απερχόμενος Περιφερειάρχης, ο οποίος συντάχθηκε – ας μην το ξεχνάμε ποτέ παρακαλώ – με όλες τις μνημονιακές αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας, υποστηρίζει όπου σταθεί κι όπου βρεθεί, ότι «υλοποιεί το ΠΕΣΔΑ, που είναι νόμος του κράτους» σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων, που αποφασίστηκε το 2003 και επικαιροποιήθηκε το 2006. Και άρα, ισχυρίζεται, ότι δεν έχει ευθύνη επί της ουσίας.
Ωστόσο ο απερχόμενος Περιφερειάρχης οφείλει να απαντήσει:
Τι τον εμπόδισε μέχρι σήμερα να κινήσει τη διαδικασία αναθεώρησης του σχεδιασμού ως επικεφαλής της Περιφέρειας και ως πρόεδρος του ΕΔΣΝΑ; Και τούτο γιατί δεν μπορούσε να αγνοεί από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τη διοίκηση της Περιφέρειας, ότι ο ΠΕΣΔΑ αμφισβητείται ριζικά, ότι έχει αποτύχει και ότι θα έπρεπε να είχε προ πολλού αναθεωρηθεί.
Ο ίδιος αγνόησε συνειδητά τις διαμαρτυρίες των πολιτών.
Τις διαμαρτυρίες των κατοίκων της Φυλής, τις κινητοποιήσεις της Κερατέας, τις αντιδράσεις των πολιτών του Γραμματικού.
Για ποιο λόγο;
Μα γιατί στηρίζει πλήρως και συνειδητά τον σχεδιασμό του 2003 – 2006.
Και αυτό δεν είναι μια εκτίμηση που κάνουμε εμείς, από κάποιο αντιπολιτευτικό μένος.
Αυτή η εκτίμηση προκύπτει από το γεγονός, ότι ο απερχόμενος Περιφερειάρχης, εκτελώντας τις μνημονιακές εντολές της κυβέρνησης, προχωρά το σχέδιο των τεσσάρων Μονάδων Επεξεργασίας Σύμμεικτων Απορριμμάτων, με Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) – μια επιλογή δηλαδή που ήδη αμφισβητείται στην ΕΕ -, με εγγύηση του Δημοσίου για μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων.
Και όλα αυτά μέσα σε συνθήκες απόλυτης αδιαφάνειας: οι πολίτες δεν ερωτώνται, δεν ενημερώνονται.
Ουδείς, λόγου χάρη, από τους υπέρμαχους των 4 φαραωνικών αυτών εγκαταστάσεων, δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει το εξής παράδοξο.
Το πώς εξηγείται, σε περίοδο πρωτόγνωρης για τη χώρα μας οικονομικής κρίσης, όταν η κατανάλωση πέφτει κατακόρυφα, τα απορρίμματα στην Αττική να παραμένουν στα προ επταετίας επίπεδα…
Αν υλοποιηθεί αυτός ο σχεδιασμός, τότε θα μιλάμε για τεράστια κοινωνική, οικονομική και οικολογική καταστροφή.
Γιατί θα είναι ένας σχεδιασμός που θα κινείται σε αντίθετη προς την ευρωπαϊκή νομοθεσία, κατεύθυνση, θέτοντας έτσι εν αμφιβόλω το ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πλαίσιο.
Και τούτο έγινε σαφές στην άκρως αποκαλύπτική περίπτωση του ΧΥΤΑ Γραμματικού – έργου επικίνδυνου για την υγεία των πολιτών και το περιβάλλον – για το οποίο οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος παραπέμπουν τον απερχόμενο Περιφερειάρχο και την ανάδοχο εταιρία στον εισαγγελέα για παράνομη χωροθέτηση.
Οι επιθεωρητές επιβεβαίωσαν ότι ο ΧΥΤΑ παραβιάζει την εθνική και κοινοτική νομοθεσία και τα κριτήρια χωροθέτησης καθώς κατασκευάζεται πάνω σε ρέμα ενώ εγκυμονεί κινδύνους για τον υδροφόρο ορίζοντα.
Η απόφαση αυτή έρχεται μετά από σχετική απόφαση- κόλαφο για την Περιφέρεια, της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που είχε επισημάνει προβληματική χωροθέτηση με κίνδυνο ρύπανσης των υδάτων. Οι εξελίξεις αυτές εκθέτουν την Περιφέρεια Αττικής και το ΥΠΕΚΑ καθώς επί χρόνια επέδειξαν αδιαφορία στις καταγγελίες των πολιτών για σειρά παρανομιών, για ύπαρξη ρεμάτων, για υψηλό υδροφόρο ορίζοντα, κ.α.
Η περίπτωση Γραμματικού είναι ενδεικτική: συμπυκνώνει τη φιλοσοφία της απερχόμενης Διοίκησης της Περιφέρειας Αττικής: άσκηση πολιτικής εν κρυπτώ, μακριά από τον έλεγχο των πολιτών, σε βάρος του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής, προς όφελος εργολαβικών συμφερόντων.
Φίλες και φίλοι,
Στην τεκμηριωμένη κριτική που ασκούμε όχι μόνο εμείς αλλά κινήσεις πολιτών, επιστήμονες, φορείς, ακούμε να επαναλαμβάνεται μονότονα από την πλευρά του απερχόμενου Περιφερειάρχη ότι θα χαθεί χρόνος, ότι θα χαθούν ευρωπαϊκά κονδύλια, ότι δεν υπάρχει ρεαλιστικό αντισχέδιο, κοκ.
Πρόκειται για χοντροκομμένα ψέματα.
Και μάλιστα συνειδητά.
Γιατί όλα αυτά θα συμβούν ακριβώς αν δεν υπάρξει ριζική αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ, όπως υποστηρίζει η «Δύναμη Ζωής», στο πλαίσιο μιας νέας διαχείρισηςπου θα δημιουργεί θέσεις εργασίας, δεν θα επιβαρύνει τον δημότημέσα από αύξηση των δημοτικών τελών, που θα γίνει με μαθηματική ακρίβεια αν ολοκληρωθούν οι σχεδιασμοί για τις 4 Μονάδες Επεξεργασίας Σύμμεικτων Απορριμμάτων. Θα έχει δημόσιο χαρακτήρα, θα διατηρεί τον δημόσιο έλεγχοστη λειτουργία του συστήματος και θα είναι φιλική προς το περιβάλλονκαθώς στοχεύει στη διαφύλαξη και όχι την εκχώρηση των φυσικών πόρωνκαι τη διαφύλαξη του περιβαλλοντικού πλούτου.
Το δικό μας σχέδιο είναι ολιστικό, αφορά δηλαδή την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων διαχείρισης, που αναγνωρίζουν ρόλο και λόγο στις τοπικές κοινωνίες.
Και αυτή είναι μια σημαντική πτυχή.
Με την έννοια ότι το πρόγραμμά μας επιδέχεται βελτιώσεων ύστερα από παρέμβαση κοινωνικών φορέων, πολιτών, τεχνοκρατών, επιστημόνων, στο πλαίσιο μιας διαδραστικής σχέσης.
Δεν κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια.
Επιζητούμε τη βελτίωση του προγράμμάτός με ανοικτές και δημοκρατικές διαδικασίες.
Δεν επιβάλλουμε στις κοινωνίες. Ούτε αποκρύπτουμε, όπως κάνει ο απερχόμενος περιφερειάρχης μέσω του ΠΕΣΔΑ, κρίσιμα δεδομένα.
Γνωρίζουμε όμως τι πρέπει να απορρίψουμε για να γίνουν τα απορρίμματα από πρόβλημα, παράγοντας πλούτου για τις τοπικές κοινωνίες και τους πολίτες.
Το μοντέλο διαχείρισης που προτείνουμε διαθέτει παραγωγικό, αναπτυξιακό, κοινωνικό και οικολογικό χαρακτήρα. Στηρίζεται στις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις και τους πόρους κάθε περιοχής, προωθεί τη συνέργια και την ισορροπία μεταξύ των τριών τομέων παραγωγής και επιτρέπει τη διανομή της παραγόμενης αξίας στο σύνολο του πληθυσμού.
Το σχέδιο της «Δύναμης Ζωής» προτάσσει δύο αρχές: την αρχή της πρόληψηςκαι την αρχή της ελαχιστοποίησηςτης παραγωγής αποβλήτων προς επεξεργασία και τελική διάθεση.
Φίλες και φίλοι,
Όταν η «Δύναμη Ζωής» αναλάβει τη Διοίκηση της Περιφέρειας θα γίνει μία νέα αρχήστο θέμα διαχείρισης των απορριμμάτων.
Πρώτη προτεραιότητά μας είναι η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Απορριμμάτων.
Και τούτο με την όσο το δυνατόν ευρύτερη κοινωνική στήριξη και με τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη των σχετικών αποφάσεων.
Μια αρχή που θα βάζει τέλος στα σύμμεικτα απορρίμματα.
Μια αρχή που θα βάζει τέλος στον εφιάλτη της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Φυλής.
Μια αρχή που θα βάζει τέλος στο σχέδιο για τις 4 μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων με τα ΣΔΙΤ.
Δεσμευόμαστε έτσι:
- Να μην εγκατασταθούν στην Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων Φυλής νέες μονάδες επεξεργασίας (βιοξήρανσης, δεύτερου ΕΜΑΚ, κομποστοποίησης προδιαλεγμένου υλικού και αεριοποίησης).
- Να εκπονηθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ. Το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει και κλίμακα μείωσης του όγκου των απορριμμάτων που θα πηγαίνουν για ταφή για όσο διάστημα λειτουργεί η εγκατάσταση σαν χώρος τελικής διάθεσης.
- Να γίνει μεταφορά της μονάδας καύσης των νοσοκομειακών εκτός αστικού ιστού.
- Να υπάρξει ένταξη της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων Φυλής και της ευρύτερης περιοχής σε άμεσο πρόγραμμα περιβαλλοντικής αξιολόγησης –αποκατάστασης.
- Να γίνει ο ΠΕΣΔΑ, από κατάλογος έργων, εργαλείο δουλειάς, με σχεδιασμό, παρακολούθηση, αξιολόγηση των επιδόσεων, διορθωτικές, αν χρειαστεί, παρεμβάσεις.
Οι πρώτες μας ενέργειες θα είναι:
- Η ανάπτυξη Βάσης δεδομένων
- Η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και η δημιουργία διασυνδεδεμένης βάσης δεδομένων για την παραγωγή –διαχείριση αποβλήτων για όλους τους ΟΤΑ –τον ΕΔΣΝΑ και την Περιφέρεια.
- Το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής αξιολόγησης- αποκατάστασης της ευρύτερης περιοχής της ΟΕΔΑ Φυλή
- Το πρόγραμμα εξεύρεσης νέων χώρων για τη δημιουργία υποδομών διαδημοτικού –περιφερειακού χαρακτήρα.
- Η πρόσκληση προς τους ΟΤΑ για Κατάρτιση Τοπικών σχεδίων διαχείρισης και την οργανική ένταξη των τοπικών δράσεων, αρμοδιότητας των ΟΤΑ, στο περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης.
Φίλες και φίλοι,
Η «Δύναμη Ζωής» διεκδικεί από την κυβέρνηση:
1. Την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίουγια την οργάνωση και λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του ΕΔΣΝΑ με στόχο:
- τη προαγωγή της διαφάνειας και της ευρείας συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων,
- τον κοινωνικό έλεγχο της λειτουργίας των εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων,
- την υποχρέωση εκπόνησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης και την οργανική ένταξη των τοπικών δράσεων, αρμοδιότητας των ΟΤΑ, στα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης.
- Την ενίσχυση των χρηματοδοτήσεωναπό ευρωπαϊκά προγράμματα των έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων, με πρόβλεψη αναλογικής χρηματοδότησης για:
- αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης,
- δράσεις σε επίπεδο κατοικίας, γειτονιάς και δήμου
- Την επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου για:
- τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, ιδιαίτερα αυτά που διαχειρίζονται δημόσιους πόρους, για την ανάπτυξη και ανατροφοδότηση δράσεων διαλογής στη πηγή, ανακύκλωσης και ανάκτησης.
- την λειτουργία και τον έλεγχο λειτουργίας των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών
Φίλες και φίλοι
Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα στοίχημα που οφείλουμε να κερδίσουμε.
Αυτό της βιώσιμης και δίκαιης, οικονομικά και οικολογικά, διαχείρισης των απορριμμάτων,
Για να γίνουν τα απορρίμματα από πρόβλημα, πλεονέκτημα, τόσο για τις κοινωνίες όσο και για τους δήμους.
Και το στοίχημα αυτό θα κερδηθεί μόνο αν ηττηθεί η νοοτροπία και η πολιτική του απερχόμενου Περιφερειάρχη.
Αν ηττηθεί το σύστημα της διαπλοκής και της εξυπηρέτησης των εργολαβικών συμφερόντων, που αυτός εκπροσωπεί.
Η «Δύναμη Ζωής» με τη στήριξη ενός όσο το δυνατόν ευρύτερου κοινωνικού μετώπου, μπορεί να κάνει πραγματικότητα αυτό το στοίχημα ζωής για την Αττική.
Αρχίζουμε σήμερα τον αγώνα για το αύριο
Για ένα εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων
Μικρής κλίμακας, με έμφαση στην ανακύκλωση, την κομποστοποίηση,
Καθώς και στην ανάπτυξη και την απασχόληση,
Με σεβασμό στον πολίτη και το περιβάλλον
Με δημόσιο χαρακτήρα και κοινωνικό έλεγχο,
Για να αποκτήσει η Αττική ένα σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων στην υπηρεσία των πολιτών της,
Με αξιοπρέπεια
Με αλληλεγγύη,
Με ανθρωπιά.
