Πρόκληση και ευκαιρία – Άρθρο με αφορμή το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΣ για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων

Άρθρο – παρέμβαση της Περιφερειάρχη Αττικής, Ρένας Δούρου στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) που βρίσκεται στη δημόσια διαβούλευση, δημοσιεύει σήμερα η «Εφημερίδα των Συντακτών».

Η Περιφερειάρχης υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, «ότι η σύσταση ΦοΔΣΑ με χωροταξικά και πληθυσμιακά κριτήρια, στην Αττική μπορεί να αποτελέσει τον καταλυτικό εκείνο παράγοντα που θα συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων του ΠΕΣΔΑ, στόχων δίκαιης και βιώσιμης οικονομικής και οικολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής».

Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο της Περιφερειάρχη στην «Εφ.Συν.»:
Σήμερα που τα δομικά αίτια της χρεοκοπίας του τόπου είναι ομολογημένα και γνωστά τοις πάσι, η ανάγκη για μια στέρεα πολιτική ανάπτυξης μετά από την επιτροπεία, εμφανίζεται ακόμη πιο πιεστική. Η διαχείριση των απορριμμάτων, ως ένας από τους τομείς άσκησης της αναπτυξιακής πολιτικής που χρειάζεται ο τόπος, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει έναν από τους κινητήριους μοχλούς για να γυρίσουμε σελίδα. Γιατί μπορεί να είναι πρόκληση και ευκαιρία μαζί.
Ειδικότερα το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών σχετικά με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) που βρίσκεται στη δημόσια διαβούλευση, μπορεί να κινηθεί προς αυτή τη διπλή κατεύθυνση. Να λειτουργήσει δηλαδή ως πρόκληση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στην Αττική προς όφελος των πολιτών, της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Και παράλληλα ως ευκαιρία για την προώθηση και την εφαρμογή του νέου μοντέλου διαχείρισης που μπορεί να συμβάλλει και σε μια νέα τύπου ανάπτυξη με επενδύσεις στους τομείς της προστασίας του περιβάλλοντος και την αύξηση των θέσεων εργασίας.
Στην κατεύθυνση αυτή και με αφετηρία ορισμένες ασάφειες του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου (ειδικά σε ό,τι αφορά τα άρθρα 1 και 19 που δημιουργούν σύγχυση αναφορικά με την Περιφέρεια Αττικής), θεωρώ χρήσιμο να καταθέσω στον δημόσιο διάλογο ορισμένες παρατηρήσεις.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΠΡΩΤΗ
Η σημερινή Διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής έβαλε τέλος στους σχεδιασμούς της προηγούμενης Διοίκησης του ΕΔΣΝΑ, για υπερδιαστασιολογημένες μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων με ΣΔΙΤ που θα δέσμευαν τους ΟΤΑ για 3 δεκαετίες τουλάχιστον, σχεδιασμούς κατάφωρα αντι-οικολογικούς, που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις της ex ante αιρεσιμότητας για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ
Η σημερινή Διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής προχώρησε στην αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδίου διαχείρισης των απορριμμάτων (που εκκρεμούσε από το 2006), ευθυγραμμιζόμενη τόσο με την ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία όσο και με το νέο ΕΣΔΑ.
Με σεβασμό στις αρχές της κυκλικής οικονομίας, της αποκέντρωσης, της εγγύτητας, της μικρής κλίμακας, της ανακύκλωσης, της επανάχρησης, προχώρησε στην έγκριση του νέου Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ). Του μόνου σχεδιασμού που μπορεί να οδηγήσει στο τέλος της πρακτικής της ταφής των σύμμεικτων απορριμμάτων και στο τέλος της λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η παρατήρηση του Επιτρόπου Περιβάλλοντος, Καρμένου Βέλλα, κατά τη συνάντησή μας πέρσι τον Ιούνιο, ότι οι δήμοι ευθύνονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία για τη συνέχιση της ταφής των απορριμμάτων. Σήμερα πλέον η συμμετοχή των Δήμων στο ΠΕΣΔΑ αποτυπώνεται στα Τοπικά Σχέδια της Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) που έχουν καταρτίσει και που αποτελούν συστατικό τμήμα του ΠΕΣΔΑ.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΡΙΤΗ
Από τις παραπάνω παρατηρήσεις, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι οι ΟΤΑ έχουν πλέον κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των ΑΣΑ μέσα από τον εκσυγχρονισμό των ΦοΔΣΑ.
Στην κατεύθυνση αυτή, λοιπόν είναι καθοριστικής σημασίας η δυνατότητα των Δήμων να δύνανται να συστήνουν ΦοΔΣΑ, στη βάση συγκεκριμένων (χωροταξικών, πληθυσμιακών) προϋποθέσεων – ειδικά μάλιστα στην Αττική -, για τη διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων τους.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
Ενδεχόμενη σύσταση περισσότερων του ενός ΦοΔΣΑ στην Αττική είναι βέβαιο πως θα συμβάλλει στην πραγματική αποκέντρωση, την ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή, τη δίκαιη κατανομή στις εγκαταστάσεις διαχείρισης και τελικής διάθεσης σε όλη την Αττική, με στόχο να μπει τέλος στην πρακτική της ταφής τεράστιων ποσοτήτων σύμμεικτων απορριμμάτων σε έναν χώρο (Φυλή) και όλα αυτά με πιο χαμηλό οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος και με τη μέγιστη δυνατή ανταποδοτικότητα. Η σύσταση ΦοΔΣΑ στην Αττική είναι βέβαιο πως θα λειτουργήσει καταλυτικά στην κατεύθυνση ανάληψης της ευθύνης από τους Δήμους, ειδικά σήμερα που η υλοποίηση του ΠΕΣΔΑ προϋποθέτει τη δημιουργία Πράσινων Σημείων, τοπικών υποδομών ανακύκλωσης με Διαλογή στην Πηγή και αποκεντρωμένων εγκαταστάσεων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης βάζοντας τέλος στο πλήρως (από κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική, υγειονομική άποψη) αποτυχημένο συγκεντρωτικό μοντέλο της Φυλής.
ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Η εξέλιξη που περιγράφω προϋποθέτει να επιστρέψει ο Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος (ΕΔΣΝΑ) στην προτεραία κατάσταση, στο status δηλαδή του φορέα της πρωτοβάθμιας ΤΑ, λαμβάνοντας υπόψη τις αιτιάσεις που είχαν διατυπωθεί το 2011 σχετικά με την αντιπροσωπευτικότητα και την αποτελεσματικότερα του νέου φορέα.
Μια εξέλιξη που σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να απειλήσει το καθεστώς των εργαζομένων του αντιθέτως θα συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών της εργασίας τους.

Η σύσταση ΦοΔΣΑ με χωροταξικά και πληθυσμιακά κριτήρια στην Αττική μπορεί να αποτελέσει τον καταλυτικό εκείνο παράγοντα που θα συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων του ΠΕΣΔΑ, στόχων δίκαιης και βιώσιμης οικονομικής και οικολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής.