Το μεταναστευτικό ισχυρό χαρτί για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες – Άρθρο της Περιφερειάρχη Αττικής στην εφημερίδα «Documento»

Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2018
Της Περιφερειάρχη Αττικής, Ρένας Δούρου*
Το μεταναστευτικό / προσφυγικό φαινόμενο μας εγκαλεί για τουλάχιστον δύο διαφορετικούς λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με τις τοπικές κοινωνίες: το φαινόμενο δοκιμάζει τη συνοχή και τις αντοχές τους, καθώς καλούνται να ανταποκριθούν σε καταστάσεις για τις οποίες δεν είναι προετοιμασμένες, ειδικά σήμερα που οι επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας έχουν αποσαθρώσει τους ιστούς και τις δομές τους.
Ο δεύτερος είναι ανθρωπιστικός. Οι περιπέτειες των μεταναστών / προσφύγων στη Μεσόγειο και ο αυξανόμενος αριθμός θυμάτων, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στις ακτές της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, δεν επιτρέπουν ούτε εφησυχασμό ούτε παθητικότητα. Αντιθέτως, και οι δύο πτυχές επιβάλλουν άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσης. Ειδικά σήμερα που ο λαϊκισμός βρίσκεται σε άνοδο και πολλές κυβερνήσεις επιλέγουν να κλείσουν τα μάτια και τα σύνορά τους στο μεταναστευτικό / προσφυγικό φαινόμενο, το οποίο ήρθε για να μείνει και έχει σημαδέψει την ευρωπαϊκή ιστορία, αν και αυτό ορισμένοι επιλέγουν να το ξεχάσουν.
Ένα φαινόμενο που δεν εξαφανίζεται ούτε με επικίνδυνα απλουστευτικές προσεγγίσεις, ούτε με ξενοφοβικές αντιλήψεις περί “εισβολής”, ούτε με ρατσιστικές κραυγές. Αλλά με σύστημα, με σοβαρή, συνολική προσέγγιση, στη βάση της δίκαιης κατανομής της ευθύνης, με εμπλοκή όλων – ευρωπαϊκών θεσμών, εθνικών κυβερνήσεων, δήμων και περιφερειών. Μόνο έτσι θα εμποδίσουμε να υπάρξουν και άλλοι μικροί Αϊλάν νεκροί στις παραλίες, αναζητώντας καλύτερη ζωή… Ήδη οι αριθμοί “κτυπούν κόκκινο”: 1.852 νεκροί τους τελευταίους μήνες στη Μεσόγειο παρότι ο αριθμός των προσφύγων / μεταναστών που έφτασαν στις ακτές της Ευρώπης τους πρώτους μήνες του 2018 ήταν πέντε φορές μικρότερος από ότι το 2016… Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να πάψει η Μεσόγειος να είναι θάλασσα θανάτου και για να μπολιάσει το μεταναστευτικό φαινόμενο με τον γόνιμο τρόπο του παρελθόντος, όταν η Ευρώπη ήταν ήπειρος μετανάστευσης και όχι περίκλειστο φρούριο.
Σε αυτήν τη μεγάλη προσπάθεια που δεν έχει να κάνει με μία περιφέρεια ή μία χώρα, οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο για την υποδοχή και την ένταξη στις τοπικές κοινωνίες των προσφύγων και των μεταναστών. Κάτι που κάνουν ήδη, αν και δεν διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα, χρήματα και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Έτσι η Περιφέρεια Αττικής για παράδειγμα, έχει ιδρύσει και λειτουργεί εδώ και δύο χρόνια το Κέντρο Logistics για την κάλυψη των αναγκών των χώρων φιλοξενίας των προσφύγων / μεταναστών και που πλέον είναι δομή αλληλεγγύης με αναγνώριση καλής ευρωπαϊκής πρακτικής. Όμως τέτοιες πρωτοβουλίες χρειάζονται ένταξη σε ευρύτερες πολιτικές που να αφορούν όλους τους παράγοντες που παρεμβαίνουν για την αντιμετώπιση θεμάτων όπως η στέγαση και η υγεία των προσφύγων / μεταναστών καθώς και η ένταξή τους στις τοπικές κοινωνίες.
Το Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι εκείνος ο μοχλός άσκησης πίεσης τόσο προς τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να υπάρξει επιτέλους νέα, ενιαία πολιτική ασύλου και να πάψει να ισχύει ο Κανονισμός του Δουβλίνου, όσο και προς τις εθνικές κυβερνήσεις για την εκπόνηση των προσφυγικών / μεταναστευτικών πολιτικών που χρειάζονται, π.χ., για την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τη στέγαση, την υγεία, την παιδεία, τις προϋποθέσεις για την ομαλή ένταξή τους στις τοπικές κοινωνίες. Το Κογκρέσο έχει εκπονήσει μέχρι σήμερα δύο σχετικές εκθέσεις: για την υποδοχή και την ένταξη των προσφύγων / μεταναστών και για τα ασυνόδευτα παιδιά. Την Τρίτη 6 Νοεμβρίου το Κογκρέσο υιοθέτησε μια νέα έκθεση σχετικά με τον ρόλο των συνοριακών περιφερειών για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού φαινομένου στη βάση τριών αρχών: της αλληλεγγύης, του δίκαιου καταμερισμού της ευθύνης και της συνεργασίας όλων των παραγόντων – κρατών, τοπικών και περιφερειακών αρχών, κ.ά.
Η έκθεση αυτή, την οποία εισηγήθηκα και έγινε ομόφωνα αποδεκτή από το Κογκρέσο, καλεί τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τις κυβερνήσεις αλλά και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να αντιμετωπίσουν το μεταναστευτικό φαινόμενο ως στοίχημα, ως ευκαιρία για ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και όχι ως κρίση. Δημιουργώντας αξιόπιστο και αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο, δίνοντας έμφαση σε πολιτικές εναλλακτικές του μηχανισμού του Δουβλίνου, ο οποίος μόνο προβλήματα έχει δημιουργήσει και θα συνεχίσει να δημιουργεί, εγκαθιδρύοντας το καθεστώς του “Ευρωπαίου πρόσφυγα”. Η κρίσιμη προϋπόθεση που θέτουν αυτές οι εκθέσεις του Κογκρέσου του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η πολιτική βούληση να γίνει το προσφυγικό / μεταναστευτικό το ισχυρό χαρτί των ευρωπαϊκών κοινωνιών, η απάντηση στον λαϊκισμό και στην ακροδεξιά. Η απόδειξη ότι η Ευρώπη έχει χρέος να μην ξεχάσει το παρελθόν της.
*Η Ρένα Δούρου εισηγήθηκε την Τρίτη, 6 Νοεμβρίου 2018, στο Στρασβούργο, στο Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών, Έκθεση με τίτλο “Οι συνοριακές Περιφέρειες μπροστά στο μεταναστευτικό φαινόμενο”.