“Νέα γεωπολιτική της πανδημίας”, “νέο υπόδειγμα”, “τέλος της παγκοσμιοποίησης όπως τη γνωρίζουμε”, “αναδιάταξη της παγκόσμιας τάξης”, “αλλαγή των παγκόσμιων ισορροπιών”
Της Ρένας Δούρου*
“Νέα γεωπολιτική της πανδημίας”, “νέο υπόδειγμα”, “τέλος της παγκοσμιοποίησης όπως τη γνωρίζουμε”, “αναδιάταξη της παγκόσμιας τάξης”, “αλλαγή των παγκόσμιων ισορροπιών”: οι διεθνείς αναλυτές επιχειρούν να περιγράψουν τη νέα εποχή. Απειλείται η υγεία όλων των κατοίκων του πλανήτη, που οδεύει προς σοβαρή ύφεση, με τους επιστήμονες να κάνουν αγώνα δρόμου για θεραπεία και εμβόλιο.
Η επέλαση του ιού μπορεί να οδηγήσει στη σκέψη ότι υποβαθμίζεται, έστω και προσωρινά, η υπόθεση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Πρόκειται για βίους παράλληλους και μάλιστα τα διδάγματα της κρίσης του κορωνοϊού μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα στην υπόθεση της κλιματικής κρίσης.
Δίδαγμα πρώτο. Και τα δύο φαινόμενα αλλάζουν την καθημερινότητα των κοινωνιών υπονομεύοντας την υγεία των πολιτών και πλήττοντας δραστικά όλη την πυραμίδα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, αλλάζοντας προς το αρνητικότερο τα δεδομένα – δικαιώματα και κατακτήσεις με αγώνες δεκαετιών. Στη μεν περίπτωση του ιού αυτές οι αλλαγές γίνονται δραστικά – κλείσιμο καταστημάτων, απαγόρευση κυκλοφορίας, υποχώρηση εργασιακών δικαιωμάτων. Σε εκείνη της κλιματικής κρίσης οι αλλαγές σε βάρος του περιβάλλοντος λαμβάνουν χώρα σταδιακά, επιβαρύνοντας όμως αισθητά την κοινωνία, την οικονομία, τις ζωές μας. Οι ερημοποιήσεις, οι πλημμύρες, οι τεράστιες πυρκαγιές είναι εδώ προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας η ελονοσία επανήλθε και, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, 100 εκατομμύρια άνθρωποι θα την αντιμετωπίσουν έως το 2030.
Δίδαγμα δεύτερο. Και στις δύο περιπτώσεις οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές παίζουν καθοριστικό ρόλο. Σε ό,τι αφορά τον κορωνοϊό, η επί τουλάχιστον σαράντα χρόνια απαξίωση, αποψίλωση, υπονόμευση των δημόσιων συστημάτων Υγείας, ακριβώς αυτών που σήμερα καλούνται να προστατεύσουν τις κοινωνίες, δεν έτυχε, πέτυχε. Ήταν αποτέλεσμα συγκεκριμένων δημοσιονομικών πολιτικών που έδιναν την πρωτοκαθεδρία στις ανάγκες των αγορών και όχι των κοινωνιών. Αποτέλεσμα των ίδιων λογικών του κέρδους πάνω από τους ανθρώπους ήταν και η οικοδόμηση του σύγχρονου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης σε βάρος του περιβάλλοντος. Ένα τοξικό μοντέλο που, ως κλιματικός κορωνοϊός, περιορίζει το οξυγόνο των μελλοντικών γενεών.
Δίδαγμα τρίτο. Ούτε η πανδημία ούτε η κλιματική κρίση πλήττουν όλους το ίδιο. Οι πιο αδύναμοι, οι πιο ευάλωτοι, είτε πρόκειται για χώρες είτε για ανθρώπους, πληρώνουν, όχι τυχαία, βαρύτερο τίμημα. Και τα δύο φαινόμενα επιβάλλουν λοιπόν πολιτική βούληση με σαφές κοινωνικό πρόσημο. Για αλληλεγγύη και κοινά μέτωπα για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, της Νέας Πράσινης Συμφωνίας. Κοινές δράσεις και πρωτοβουλίες από τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που διεκδικούν ριζικές αλλαγές, με όρους δημοκρατίας, κοινωνικής συνοχής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης.
Εν κατακλείδι. Το μέλλον θα είναι δυστοπικό, με πανδημίες και κλιματική κρίση, αν δεν οργανώσουμε άμεσα τις αντιστάσεις μας στις φοβικές κανονικότητες που μας επιφυλάσσουν εκείνοι που χθες αρνούνταν την κλιματική αλλαγή και σήμερα επιχειρούν, με αφορμή τον ιό, να φέρουν τα πάνω κάτω σε βάρος της κοινωνίας, της εργασίας, της Δημοκρατίας.
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, τομεάρχισσα Κλιματικής Αλλαγής, Περιβάλλοντος και Ενέργειας
