Άρθρο της Ρένας Δούρου στην Εφημερίδα των Συντακτών, 23 Απριλίου 2020
Η υγειονομική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη παγκοσμίως, με εκατομμύρια κρούσματα και πάνω από 170.000 νεκρούς, ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη. “Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου” : η αιτιολογική αλυσίδα της κλιματικής κρίσης, της καταστροφής των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας που καταλήγει στη δημιουργία νέων ζωονόσων, που μεταδίδονται πλέον σε όλο τον πλανήτη, ήταν ήδη γνωστή εδώ και χρόνια από την εποχή του Sars και του Έμπολα. Τίποτε δεν ήταν άγνωστο ή αναπάντεχο. Όλοι οι συναγερμοί – από την αποψίλωση των δασών ως την λειτουργία ημιπαράνομων υπαίθριων αγορών άγριων ειδών (με τζίρο παγκοσμίως, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 23 δις δολαρίων) -, είχαν, εδώ και καιρό, ηχήσει. Εις ώτα μη ακουόντων. Γιατί… “είναι πολλά τα λεφτά” και στην ΕΕ και στις ΗΠΑ και στην Κίνα.
Πλέον ο πλανήτης βαδίζει σε εξίσου προδιαγεγραμμένες κρίσεις σε τέσσερα επίπεδα. Κρίση Δημοκρατίας, κρίση οικονομίας, κρίση κοινωνίας, κρίση περιβάλλοντος που συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται. Σε αντίθεση με την πανδημία, για την οποία θα βρεθούν και φάρμακα και εμβόλια, για αυτές τις κρίσεις, οι απαντήσεις δεν θα είναι αποτέλεσμα επιστημονικών ερευνών αλλά θα διαμορφωθούν από την αναμέτρηση δύο εκ διαμέτρου αντίθετων πολιτικών και οικονομικών προσεγγίσεων.
Από τη μία πλευρά, του μέχρι σήμερα κυρίαρχου μοντέλου της αγοράς, που βλάπτει από τη δημόσια υγεία ως το περιβάλλον, περνώντας από την ιδιωτικοποίηση δημόσιων αγαθών όπως είναι η υγεία, ως την εξάντληση των φυσικών πόρων και τη διατάραξη του κλίματος. Και από την άλλη, της διεκδίκησης ενός νέου προτύπου βιώσιμης ανάπτυξης, με οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική δικαιοσύνη και ασφάλεια. Ας μην εθελοτυφλούμε όμως: η αναμέτρηση είναι δύσκολη και δεν γίνεται με ίσους όρους, όπως άλλωστε φάνηκε από τον άτολμο συμβιβασμό του πρόσφατου Γιούρογκρουπ, που, απορρίπτοντας την αμοιβαιοποίηση του χρέους, δεν επέδειξε καμία αλληλεγγύη στις χειμαζόμενες Ιταλία και Ισπανία, υπογράφοντας ενδεχομένως και την αρχή του τέλους του σπουδαίου εγχειρήματος για μια Ευρώπη ελευθερίας, αλληλεγγύης και ευημερίας. Οι πλούσιες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά, εγκλωβισμένες στην ιδεοληψία ενός “δούναι και λαβείν” που ορθώνει τείχη, ευνοώντας την εσωστρέφεια και τη φοβικότητα, επιβεβαίωσαν τη γνωστή ρήση ότι η “Ευρώπη δεν χάνει την ευκαιρία να χάσει μια ευκαιρία”! Η εξέλιξη αυτή είναι αποκαλυπτική του άμεσου μέλλοντος: τα εκατομμύρια των ανέργων της χειρότερης ύφεσης ακόμη και σε σχέση με εκείνη του 1929, θα βαθύνουν τις ήδη ιλιγγιώδεις ανισότητες ενώ δημοκρατικά κεκτημένα μπορεί να τεθούν υπό αμφισβήτηση. Όταν ένας συντηρητικός όπως Χ. Κίσινγκερ παρατηρεί ότι “μια παγκόσμια υποχώρηση από την εξισορρόπηση της ισχύος μέσω της νομιμότητας θα προκαλέσει αποσύνθεση του κοινωνικού συμβολαίου, τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς”, είναι φανερό το εύρος του αντιδημοκρατικού φάσματος…
Την ίδια στιγμή στη χώρα μας, οι δυνάμεις του νεοφιλελεύθερου δόγματος επιχειρούν να μετατρέψουν την “κρίση σε ευκαιρία”, διαμορφώνοντας ένα εφιαλτικό τοπίο, σε όλα τα επίπεδα, για την “ημέρα μετά την πανδημία”.
Απέναντι σε αυτή την απόπειρα ηγεμόνευσης του μέλλοντος του τόπου από νεοσυντηρητικές δυνάμεις, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ “Μένουμε Όρθιοι”, σχετικά με την άμεση αντιμετώπιση των εργασιακών προβλημάτων, αποτελεί μια νέα αφετηρία. Την αφετηρία του Νέου Προγράμματος Ανασυγκρότησης του τόπου ενόψει των πρωτόγνωρων συνθηκών που διαμορφώνονται σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Ένα πρόγραμμα στην κατεύθυνση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και της Νέας Πράσινης Συμφωνίας, σχετικά με την ανάπτυξη, με αφορμή (και) τη νέα ΚΑΠ, ενός νέου μοντέλου ευφυούς γεωργίας, με έμφαση στην καινοτομία, την ψηφιοποίηση, την έρευνα που μπορεί αντιμετωπίσει τις σύγχρονες περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις. Ένα πρόγραμμα για την αντιμετώπιση του εθνικά κρίσιμου ενεργειακού διακυβεύματος με όρους ασφάλειας και επάρκειας για όλους, με σύγχρονα εργαλεία όπως αυτό των Ενεργειακών Κοινοτήτων, το οποίο διόλου τυχαία υπονομεύει / ακυρώνει η σημερινή κυβέρνηση. Ένα πρόγραμμα στη βάση της δίκαιης μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα και την απανθρακοποίηση – στόχους που η σημερινή κυβέρνηση διαστρεβλώνει μέσα από άκριτες ιδιωτικοποιήσεις, με πράσινη συνθηματολογία. Ένα Πρόγραμμα – πυξίδα των αγώνων που έρχονται και συσπείρωσης όλων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, εντός κι εκτός Ελλάδας, που σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες συνομολογούν στη διεκδίκηση Δημοκρατίας, Κοινωνικής και Περιβαλλοντικής Δικαιοσύνης μέσα από μια Ευρώπη αλληλέγγυα και υπεύθυνη απέναντι στις σημερινές και μελλοντικές γενιές. Τη μόνη Ευρώπη που μπορεί να υπάρξει.
