Ήταν ίσως το μοναδικό καλό νέο της πανδημίας: τα διεθνή ΜΜΕ γύρω στα τέλη της άνοιξης διαπίστωναν, και μάλιστα με εντυπωσιακές εικόνες, τη βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης, είτε αυτή είχε να κάνει με τα κανάλια της Βενετίας που έγιναν ξανά γαλάζια, είτε με τη μείωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από την Κίνα έως τη χώρα μας!
Της Ρένας Δούρου*
Ήταν ίσως το μοναδικό καλό νέο της πανδημίας: τα διεθνή ΜΜΕ γύρω στα τέλη της άνοιξης διαπίστωναν, και μάλιστα με εντυπωσιακές εικόνες, τη βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης, είτε αυτή είχε να κάνει με τα κανάλια της Βενετίας που έγιναν ξανά γαλάζια, είτε με τη μείωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από την Κίνα έως τη χώρα μας! Χρειάστηκε δηλαδή μια πανδημία για να υπάρξει δραστικός αντίκτυπος στην περιβαλλοντική και κλιματική κατάσταση; Και ναι, και όχι.
«Ναι» σε ό,τι αφορά την άμεση αποτελεσματικότητα που διαπιστώσαμε ότι μπορεί να έχει η λήψη δραστικών αποφάσεων σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο όταν το επιβάλλει η επείγουσα ανάγκη.
«Όχι» σε ό,τι αφορά την ουσία των απαιτούμενων αλλαγών που πρέπει να γίνουν, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, προκειμένου τα μαύρα σενάρια για το μέλλον του πλανήτη να παραμείνουν σενάρια και να μην γίνουν ποτέ πραγματικότητα. Για να το πετύχουμε, απαιτείται αυτό που διεκδικούν συστηματικά οι νέοι του πλανήτη ζητώντας «να αλλάξει το σύστημα και όχι το κλίμα»: πραγματικές πράσινες πολιτικές προς όφελος του περιβάλλοντος και της φύσης. Τις πολιτικές που έχουν σκιαγραφήσει οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού (COP21) για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου. Τις πολιτικές των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, αλλά και της νέας Πράσινης Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχοι τους οποίους πλέον άπαντες -από τους εμπειρογνώμονες διεθνών οργανισμών για το κλίμα έως τους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές των ΜΚΟ, από τη Ναόμι Κλάιν έως τον Πάπα Φραγκίσκο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο- υποστηρίζουν λέγοντας πως ο πλανήτης δεν έχει την πολυτέλεια να τους αγνοεί. Στόχοι που πλέον κάποιοι, στον βωμό της επερχόμενης οικονομικής κρίσης και των κερδών τους, επιχειρούν να θυσιάσουν.
Όμως σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η «πράσινη» ανάκαμψη της οικονομίας είναι μονόδρομος. Κι αυτό γιατί, όπως δείχνει η πρώτη σχετική έρευνα, οι κλιματικές επιπτώσεις του lockdown, κυρίως δηλαδή οι μειώσεις από 10% έως 30% αέριων ρύπων (διοξειδίου άνθρακα, οξειδίων αζώτου κ.ά.), όπως μετρήθηκαν σε 123 χώρες (μεταξύ τους και η χώρα μας) την περίοδο Φεβρουαρίου – Ιουνίου 2020 αποδεικνύονται περιστασιακές ή αμελητέες. Στη διαπίστωση αυτή κατέληξε έρευνα ομάδας ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή Πιρς Φόρτσερ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Λιντς, διευθυντή του Διεθνούς Κέντρου Priestley για το Κλίμα. «Η επιλογή ενός δρόμου με ισχυρά πράσινα κίνητρα, που περιλαμβάνουν μέτρα κλιματικής πολιτικής, είναι πολύ πιθανό να έχει αποτέλεσμα η άνοδος της θερμοκρασίας στη Γη έως το 2050 να μην ξεπεράσει τους 0,3 βαθμούς Κελσίου κι έτσι να καταστεί εφικτό να κρατηθεί μέσα στο όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα». Αντιθέτως, αν επιμείνουμε στα ορυκτά καύσιμα, τότε η άνοδος της θερμοκρασίας είναι πάνω από 80% σίγουρο ότι θα ξεπεράσει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Γνωρίζουμε λοιπόν τι πρέπει να κάνουμε για να μην γίνει πράξη το πιο σκοτεινό σενάριο: να προτάξουμε άμεσα την κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη, υλοποιώντας «βασικές κοινωνικές και συστημικές μεταβάσεις και αλλαγές» στις οποίες καλεί από το 2018 η έκθεση – σταθμός των εμπειρογνωμόνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τη Αλλαγή του Κλίματος του ΟΗΕ για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Τον μόνο τρόπο να αποτρέψουμε την επερχόμενη εποχή της δυστοπίας που συνεπάγεται η συνέχιση του σημερινού, καπιταλιστικού, εξορυκτικού μοντέλου εξάντλησης των πόρων της φύσης και της ανθρωπότητας. Τον μόνο τρόπο να πάρουμε στα χέρια μας τις ζωές μας.
* Η Ρένα Δούρου είναι τομεάρχης Κλιματικής Αλλαγής, Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία
