«Η μεσογειακή λεκάνη παραμένει ευάλωτη και απαιτεί ριζικές αλλαγές για βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής»
«Το μέλλον της Μεσογείου βρίσκεται σε καμπή. Είμαστε στην τρίτη Έκθεση από το 2005 και πρακτικά τίποτε δεν έχει αλλάξει». Η δήλωση αυτή του Φρανσουά Γκερκέν, διευθυντή του Plan Bleu, του Κέντρου Περιφερειακής Δραστηριότητας του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ για Δράση στη Μεσόγειο, έγινε πέρσι, στις 18 Νοεμβρίου, όταν δημοσιοποιήθηκε η σημαντική Έκθεση για την “Κατάσταση του Περιβάλλοντος και της Ανάπτυξης στη Μεσόγειο”. Προϊόν διετούς δουλειάς 150 ειδικών, υπό τον συντονισμό του Plan Bleu με τη συμμετοχή εκπροσώπων 21 χωρών και της Ε.Ε. που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση της Βαρκελώνης – σημαντικό ορόσημο για την προστασία της Μεσογείου.
Ωστόσο, το πέρασμα από τα λόγια στις πράξεις δεν είναι ούτε αυτονόητο ούτε εύκολο. Με αποτέλεσμα η Μεσόγειος και τα πολύτιμα οικοσυστήματά της (φιλοξενούν το υψηλότερο ποσοστό παγκοσμίως ενδημικών ειδών) να βρίσκονται υπό την τεράστια πίεση της κλιματικής κρίσης. Και η περίπτωση της “ανεξήγητης” ρύπανσης της θάλασσας του Μαρμαρά να μην είναι ενδεχομένως παρά μια εικόνα από το εγγύς μέλλον.
Τα συμπεράσματα των 344 σελίδων της Έκθεσης του Plan Bleu είναι σαφή: παρά τις προσπάθειες με επίκεντρο τη Σύμβαση της Βαρκελώνης, η “μεσογειακή λεκάνη παραμένει ευάλωτη και απαιτεί ριζικές αλλαγές για βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής”, προβλέποντας ότι η περιοχή “δεν θα υλοποιήσει τους στόχους της βιωσιμότητας για το 2030 αν δεν ληφθούν μέτρα”. Το 15% των θανάτων στη Μεσόγειο αποδίδονται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ενώ τα ύδατα αυτού του περιζήτητου τουριστικού προορισμού (360 εκατομμύρια αφίξεις ετησίως) ρυπαίνονται καθημερινά από 730 τόνους πλαστικών αποβλήτων.
Την ίδια στιγμή, η θερμοκρασία στην περιοχή αυξάνεται 20% γρηγορότερα σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο. Διαπιστώσεις που είχαν περιγραφεί και στην εκδήλωση του Plan Bleu στο Παρίσι για τα σαράντα του χρόνια, τον Ιούνιο του 2018, όπου μετείχα, επισημαίνοντας την ανάγκη “κινητοποίησης όλων των δυνάμεων, σε όλα τα επίπεδα, ευρωπαϊκό, εθνικό, τοπικό, υπό το πρίσμα της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, σε συνδυασμό με πολιτικές και στρατηγικές που μπορούν να ταυτοποιήσουν, να προβλέψουν και να αποτρέψουν τις περιβαλλοντικές συνέπειες των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και της κλιματικής κρίσης”.
Τον ίδιο κώδωνα του κινδύνου κρούει η “Ζωντανή Μεσόγειος”, που τείνει να απονεκρωθεί λόγω της κατάρρευσης της βιοποικιλότητάς της τα τελευταία τριάντα χρόνια. Πρόκειται, σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, για τον τίτλο σημαντικής μελέτης (“Méditerranée vivante”) του γαλλικού Ινστιτούτου Tour du Valat για τη Διαφύλαξη των Μεσογειακών Υγροτόπων. “Η κλιματική αλλαγή είναι πιο γρήγορη στη Μεσόγειο και ο αντίκτυπος ανθρώπινων δραστηριοτήτων πιο ισχυρός από αλλού, με άμεση συνέπεια την κατάρρευση της βιοποικιλότητας”.
Τα πρώτα θύματα είναι τα ψάρια λόγω υπεραλιείας, που μαζί με τον “πολλαπλασιασμό των φραγμάτων στις υδάτινες οδούς, την υπερεκμετάλλευση των υδάτινων πόρων, την εντατικοποίηση των γεωργικών πρακτικών είναι τα αίτια της καταστροφής». “Τα περισσότερα είδη υφίστανται τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας και της κλιματικής αλλαγής, που οι διαστάσεις τους θα διευρυνθούν τις επόμενες δεκαετίες” προειδοποιεί ο Τομά Γκαλεφσκί, συντονιστής της Μελέτης.
Η δημοσιοποίηση όλων αυτών των στοιχείων γίνεται ενόψει του Παγκόσμιου Συνεδρίου για τη Φύση, τον Σεπτέμβριο φέτος, στη Μασσαλία. Το ζητούμενο είναι κοινό: “Αν θέλουμε να προστατεύσουμε τη Μεσόγειο για τις σημερινές και μελλοντικές γενιές, δεν πρέπει να επιτρέψουμε αποσπασματικά μέτρα, αλλά να προχωρήσουμε σε ριζικές αλλαγές στη σχέση μας με τη φύση”, όπως παρατηρούσε ο Γκερκέν, καταθέτοντας σειρά μοχλών δράσης, όπως κατάργηση περιβαλλοντοκτόνων επιδοτήσεων, μέτρα πρόληψης αλλά και προσαρμογής στις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, αλλαγή εθνικών νομοθεσιών ώστε να διευκολύνεται η προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Επισημαίνοντας ότι η πίεση πρέπει να αφορά τις πολιτικές απαντήσεις για εκτόνωση της πίεσης στο περιβάλλον και κάλυψη των αναγκών της ανθρώπινης ανάπτυξης. Το αυτονόητο (και) της Μεσογείου, που ξεχνάμε στην πράξη.
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
