“Ακόμη και αντιμέτωπος με άλλες απειλές, όπως ο πόλεμος και οι συγκρούσεις, ο κόσμος δεν μπορεί να αγνοεί την ανάγκη να δράσει συλλογικά απέναντι σε μια κρίση που απειλεί τον πλανήτη μας και το μέλλον του ανθρώπινου πολιτισμού”. Η κραυγή αγωνίας ανήκει στον πρώην Πρόεδρο των Μαλδίβων Νήσων Μοχάμεντ Νασίντ, ο οποίος εκ μέρους του φόρουμ των πιο ευάλωτων χωρών σχολίασε την πρόσφατη Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ, που δημοσιοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου και σκιάστηκε σχεδόν πλήρως από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ωστόσο το περιεχόμενό της, που βασίζεται σε 34.000 μελέτες και έρευνες, κάθε άλλο παρά ασήμαντο είναι.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η κλιματική κρίση συνδέεται άρρηκτα με τη βιοποικιλότητα, τη φτώχεια και τις ανισότητες που πλήττουν δισεκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο. Προειδοποιεί ότι οι “απώλειες και οι ζημιές” εστιάζονται “μεταξύ των φτωχότερων, ευάλωτων πληθυσμών” που έχουν τη μικρότερη συμβολή στη δημιουργία του προβλήματος, τονίζοντας ότι η “προσαρμογή” δεν είναι μόνο επιστημονικό αλλά και κοινωνικό πρόβλημα. Υποδεικνύοντας ότι ο καλύτερος τρόπος αποτελεσματικής προστασίας από το κλιματικό χάος είναι μέσα από την αντιμετώπιση των “ανισοτήτων που πηγάζουν από το φύλο, την εθνότητα, την ηλικία, την αναπηρία, την τοποθεσία και το εισόδημα”.
Οι επιστήμονες αναδεικνύουν τη διαίρεση του πλανήτη μεταξύ των χωρών και των κοινωνιών που είναι περισσότερο ευάλωτες στην κλιματική κρίση κι εκείνων που έχουν περισσότερα μέσα για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειές της. Παρατηρούν ότι μεταξύ 2010 και 2020, πλημμύρες, ξηρασίες και θύελλες σκότωσαν 15 φορές περισσότερους ανθρώπους σε χώρες που θεωρούνται εξαιρετικά ευάλωτες. Η κατάσταση που περιγράφουν είναι εφιαλτική και ακόμη και μία περιστασιακή αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 1.5 βαθμό Κελσίου συνεπάγεται νέες, “μη αναστρέψιμες” ζημιές σε εύθραυστα οικοσυστήματα, όπως οι Πόλοι, τα βουνά, οι ακτές. Ενώ ήδη 3,3 με 3,6 δισ. άνθρωποι χαρακτηρίζονται “πολύ ευάλωτοι” εξαιτίας της κλιματικής κρίσης.
“Έχω δει πολλές επιστημονικές εκθέσεις στη ζωή μου, αλλά καμία δεν συγκρίνεται με αυτήν” σχολίασε χαρακτηριστικά ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρεζ, περιγράφοντας την έκθεση ως ένα “άτλαντα ανθρώπινου πόνου” και κατηγορώντας τις μεγάλες χώρες-ρυπαντές που “βάζουν φωτιά στο μόνο σπίτι που έχουμε”. “Η προσαρμογή είναι κρίσιμη για την επιβίωσή μας”: ήταν η κραυγή αγωνίας του Γκαστόν Μπράουν, πρωθυπουργού της μικρής νησιωτικής χώρας στην Καραϊβική Αντίγκουα και Μπαρμπούντα και προέδρου της Συμμαχίας των μικρών Νησιωτικών Κρατών, που κάλεσε τις ανεπτυγμένες χώρες να σεβαστούν τη δέσμευσή τους για αύξηση της κλιματικής βοήθειας στις φτωχές χώρες, κυρίως για να τους επιτρέψουν να προετοιμαστούν για τις επερχόμενες καταστροφές…
Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με πληροφορίες του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων, ορισμένα κράτη, όπως η Ινδία, η Σαουδική Αραβία, η Κίνα κ.ά., στη διάρκεια των σκληρών, κεκλεισμένων των θυρών, διαπραγματεύσεων μεταξύ των 195 χωρών, επιχείρησαν να απαλείψουν από τις αναφορές τον στόχο της μη υπέρβασης του 1.5 βαθμού Κελσίου, την απόφαση της COP26 στη Γλασκώβη, που καλεί τα κράτη να εντείνουν τις προσπάθειές τους ενόψει της COP27 φέτος τον Νοέμβριο…
Η έκθεση διαπιστώνει ότι, παρά τις κάποιες προόδους, οι προσπάθειες προσαρμογής είναι, στην πλειονότητά τους, “κατακερματισμένες, μικρής κλίμακας”, με αποτέλεσμα, με τον ρυθμό αυτό, να διευρύνεται η απόσταση μεταξύ των αναγκών και όσων πρέπει να γίνουν. Και ο χρόνος μετράει αντίστροφα. “Δεν μπορούμε πια να δεχόμαστε χτυπήματα και να κλείνουμε πληγές. Σύντομα αυτές οι πληγές θα γίνουν πάρα πολύ βαθιές, πάρα πολύ καταστροφικές για να μπορούν να θεραπευθούν”. Η έμπειρη επικεφαλής του προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον Ίνγκερ Άντερσεν δεν χρησιμοποίησε διπλωματική, αλλά ιατρική γλώσσα. Τη γλώσσα των τραυμάτων που δεν κλείνουν.
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
