Στο ίδιο έργο θεατές. Οι λαοί των νησιών του Ειρηνικού, της Καραϊβικής, οι χώρες του Νότου, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις παρακολούθησαν, ανήμποροι να αντιδράσουν, να ναυαγεί μετά από 10 ημέρες διαπραγματεύσεων και 15 χρόνια επίσημων διαβουλεύσεων η ελπίδα της υπογραφής ενός δεσμευτικού κειμένου για την προστασία των ωκεανών και, ειδικά, της ανοιχτής θάλασσας. Για άλλη μια φορά υπερίσχυσαν οι λογικές των πλούσιων και ανεπτυγμένων χωρών.
Η ανοιχτή θάλασσα ξεκινά εκεί όπου σταματούν οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες των κρατών και δεν βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία καμίας χώρας. Παρά την πολύτιμη υπηρεσία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της, που λειτουργούν ως βιολογική αντλία των ωκεανών, δεσμεύοντας και αποθηκεύοντας το διοξείδιο του άνθρακα που παράγουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες (διατηρώντας την ατμόσφαιρα με 50% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα), μόλις το 1% προστατεύεται. «Η ανοιχτή θάλασσα είναι σήμερα ένας χώρος ανομίας που ανοίγει κάθε είδους ορέξεις. Ακόμη μία καθυστέρηση σημαίνει την καταστροφή των ωκεανών και απειλεί τα μέσα επιβίωσης και τη διατροφική ασφάλεια δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο» σχολίασε ο Φρανσουά Σαρτιέ, υπεύθυνος ωκεανών της γαλλικής Greenpeace, που με ανακοίνωσή της κατηγόρησε την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και τον Καναδά ότι οδήγησαν τις διαπραγματεύσεις σε αποτυχία λόγω της «απληστίας» τους να διατηρήσουν προς όφελός τους αυτούς τους πόρους.
Τι κι αν η διεθνής επιστημονική κοινότητα ζητάει την προστασία των ωκεανών, που καταλαμβάνουν το 71% του πλανήτη μας; Ο οδικός χάρτης 30×30 για την προστασία των ωκεανών των Πανεπιστημίων του Γιoρκ και της Οξφόρδης σε συνεργασία με την Greenpeace, υπό τον κορυφαίο βιολόγο και συγγραφέα («Ocean of life») Κάλουμ Ρόμπερτς, εξηγεί πώς θα επιτευχθεί ως το 2030 η προστασία του 30%, έτσι ώστε να προστατευτεί η μεγάλη ποικιλία θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας στην ανοιχτή θάλασσα. «Τα αποτελέσματα αυτής της έκθεσης δείχνουν ότι είναι απολύτως δυνατή η δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου προστατευόμενων περιοχών αντιπροσωπευτικού σε επίπεδο οικολογικό για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης που βιώνουν οι ωκεανοί μας και να συμβάλει στην αποκατάστασή τους. Αυτή η ανάγκη είναι επιτακτική και τα μέσα δράσης υφίστανται ήδη. Η υλοποίηση αυτού του προγράμματος είναι λοιπόν θέμα μόνο πολιτικής βούλησης». Ακριβώς η απουσία της οδήγησε στην 26η Αυγούστου. Στην έδρα του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, υπήρχε η αίσθηση ότι η συμφωνία ήταν κοντά. Ψευδαίσθηση ή ευσεβείς πόθοι; Μικρή σημασία έχει. Το γεγονός είναι ότι ανακοινώθηκε η αναστολή, sine die, των διαπραγματεύσεων για την ανοιχτή θάλασσα.
Το Ίδρυμα Tara Océan κατήγγειλε τα μέλη του Συνασπισμού Υψηλή Φιλοδοξία, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Γαλλίας τον περασμένο Φεβρουάριο, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία εντός της φετινής χρονιάς. «Η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Συνασπισμού, ήταν φαινομενικά μόνο φιλόδοξες, δεν έγιναν οι αναμενόμενες παραχωρήσεις για τις χρηματοδοτήσεις, τα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, αποτρέποντας τελικά τη συμφωνία».
Δεν είναι η πρώτη φορά που σημαίνει συναγερμός για τους ωκεανούς. Ήδη στις 900 σελίδες της έκθεσής της, στις 25 Σεπτεμβρίου του 2019, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή κατέθετε μια ζοφερή διάγνωση, τονίζοντας ότι η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου έχει επηρεάσει σοβαρά τους ωκεανούς. Τρία χρόνια μετά, οι ωκεανοί συνεχίζουν να υπερθερμαίνονται, να ασφυκτιούν λόγω έλλειψης οξυγόνου, να γίνονται… χωματερές, να κατακλύζονται από πλαστικά και χημικές ουσίες, δημιουργώντας τεράστιες «νεκρές ζώνες». Ό,τι δηλαδή παρατηρούσε στον Guardian τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Κ. Ρόμπερτς: “Αυτό που αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε είναι ότι οι ωκεανοί είναι πάρα πολύ μεγάλοι για να τους αφήσουμε να καταστραφούν. Έχουν κολοσσιαία σημασία για να διατηρηθεί κατοικήσιμος ο πλανήτης μας. Αν καταστραφούν, το ίδιο θα συμβεί και σε εμάς”.
