Αν λέμε ότι αγωνιζόμαστε για την οικολογία, ο περισσότερος κόσμος ενοχλείται ή δεν ενδιαφέρεται. Αλλά αν πούμε ότι αγωνιζόμαστε για να τρώμε καλύτερα, να έχουμε αξιοπρεπή στέγη και να μετακινούμαστε χωρίς να πληρώνουμε μια περιουσία, ποιος είναι εναντίον; Κανείς». Τα λόγια ανήκουν στον διανοητή της ανθρωπόκαινου εποχής, έναν τίτλο που επάξια κατείχε ο Μπρουνό Λατούρ, που «έφυγε» σε ηλικία 75 ετών, στο Παρίσι, στις 9 Οκτωβρίου. Ένας πανεπιστήμονας που σκιαγραφούσε τον νέο κόσμο υπό το πρίσμα της κλιματικής κρίσης. «Το διακύβευμα της “καλής” ζωής, οι καλές συνθήκες ύπαρξης», συνέχιζε στην ίδια συνέντευξή του στον ιστότοπο Basta!, «σίγουρα δεν είναι μια προβληματική των ελίτ, αντιθέτως είναι σημαντική πτυχή της λαϊκής κουλτούρας! Αυτή σκιαγραφεί νέες πιθανές συμφωνίες με ανθρώπους που δεν θα χαρακτήριζαν απαραιτήτως τους εαυτούς τους “οικολόγους”, αλλά που στην πραγματικότητα νοιάζονται για τη γη τους και πώς να την κάνουν κατοικήσιμη».
Φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, ανθρωπολόγος, ο Λατούρ δύσκολα έμπαινε σε «κουτάκια», καθώς είχε κατά καιρούς ερευνήσει πολλά και διαφορετικά γνωστικά πεδία, από τη θρησκεία και το Δίκαιο ως τη νεωτερικότητα και τις επιστήμες. Στα τελευταία του βιβλία είχε αναπτύξει τη θεωρία ότι η οικολογία είναι η «νέα πάλη των τάξεων», σημειώνοντας ότι η οικολογία «πρέπει να δεχθεί να δώσει νέο νόημα στον όρο “τάξη”». Παράλληλα εισήγαγε και την έννοια του νέου «κλιματικού καθεστώτος», εξηγώντας ότι πρόκειται για «αυτή την πίεση που ασκείται πάνω μας απέναντι στη βεβαιότητα ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε την οργάνωση του υλικού μας κόσμου». Στο κομβικό του έργο, με αφορμή την εκλογή του Ντ. Τραμπ, «Πού θα προσγειωθούμε; Δοκίμιο προσανατολισμού στο νέο κλιματικό καθεστώς» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις) παρατηρεί ότι «δεν μπορούμε να καταλάβουμε τις πολιτικές θέσεις εδώ και πενήντα χρόνια, αν δεν θέσουμε στο επίκεντρο το θέμα του κλίματος και της άρνησής του». «Χωρίς την κατανόηση ότι έχουμε εισέλθει σε ένα Νέο Κλιματικό Καθεστώς, δεν μπορούμε να καταλάβουμε ούτε την έκρηξη των ανισοτήτων ούτε την έκταση των απορρυθμίσεων ούτε την κριτική της παγκοσμιοποίησης ούτε, κυρίως, την πανικόβλητη επιθυμία επιστροφής στην παλιά προστασία του εθνικού κράτους – που ονομάζουμε, λαθεμένα, “άνοδο του λαϊκισμού”» γράφει.
«Το κλιματικό ζήτημα θέτει ως ουσιαστικό πρόβλημα την κατοικησιμότητα του πλανήτη στο επίκεντρο της πολιτικής μας προσοχής. Αυτό γίνεται προτεραιότητα, από την οποία πλέον εξαρτώνται όλα τα άλλα πολιτικά θέματα» θα εξηγούσε σε συνέντευξή του, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι, αν αλλάξουμε προοπτική, δίνοντας «έμφαση στις συνθήκες κατοικησιμότητας, όλα αντιστρέφονται: αντιλαμβανόμαστε ότι εξαρτιόμαστε από τα “έμβια, φυσικά και βιολογικά, όντα”, ότι αυτά μας κατέχουν. Ανακαλύπτουμε έτσι ότι “έχουμε ιδιοκτήτες και ότι είμαστε λοιπόν “καταληψίες” κατά κάποιον τρόπο».
Σε μια συνέντευξή του, φέτος τον Απρίλιο, στον ερευνητικό ιστότοπο Mediapart ο Λατούρ περιέγραφε με τον συνθετικό του τρόπο τη σημερινή συγκυρία: «Βρισκόμαστε σήμερα μέσα σε ένα πλέγμα πολέμων για τη γη, τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, αλλά επίσης και τις εξορύξεις, τις διαφορετικές μορφές της αποικιοκρατίας. Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε μια κατάσταση γενικευμένου πολέμου, που όμως τα μέτωπά του δεν είναι σταθεροποιημένα. Γεγονός που θέτει όλους μας στην παράδοξη κατάσταση να βρισκόμαστε σε κινητοποίηση, με την έννοια της συνειδητοποίησης των απειλών, αλλά ωστόσο να παραμένουμε ακίνητοι».
Φιλόσοφος της δράσης, ήταν πάντα στον αντίποδα των καταστροφολόγων, υποστηρίζοντας τη συνειδητοποίηση μιας «αποκάλυψης που δείχνει ότι απέναντι σε μια δεδομένη κατάσταση πρέπει να εγκαταλείψουμε τις ψεύτικες ελπίδες για να ξαναρχίσουμε μια θετική ιστορία διαπιστώνοντας ότι τα περιθώρια δράσης είναι πολλά, όπως και οι καινοτομίες, με λίγα λόγια να πούμε: όχι, η Γη δεν θα εξαφανιστεί, ούτε και οι άνθρωποι. Πρέπει να πιάσουμε δουλειά»!
Μπρουνό Λατούρ / Ο πανεπιστήμονας που δεν έμπαινε σε «κουτάκια» | Αυγή (avgi.gr)
