Μονάχα η σιωπή βασίλευε πάνω από τα χωράφια, μέσα στα δάση και στα έλη. […] Καμία κατάρα, καμία εχθρική ενέργεια δεν είχε σταματήσει την ανανέωση της νέας ζωής σ’ αυτόν τον δυστυχισμένο κόσμο. Οι ίδιοι οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι». Η «Σιωπηλή άνοιξη», που εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 1962, ξεκινά με μια εικόνα ερήμωσης και θανάτου: οι άνθρωποι είναι άρρωστοι, τα έντομα έχουν εξαλειφθεί και τα πουλιά σωπάσει. Το βιβλίο της Αμερικανίδας βιολόγου Ρέιτσελ Κάρσον επιχειρούσε να αφυπνίσει τους πολίτες για τις φονικές αλλοιώσεις των οικοσυστημάτων που προκαλεί η ανθρωπότητα στο όνομα της προόδου. Διερευνούσε τις επιπτώσεις που προκαλεί η μαζική και άκριτη χρήση φυτοφαρμάκων και κυρίως του εμβληματικού DDT, καταγγέλλοντας την ανθρώπινη οίηση απέναντι στη φύση και κάνοντας έκκληση για ταπεινότητα και σεβασμό της. Το βιβλίο προκάλεσε τεράστια αίσθηση, φθάνοντας να επηρεάσει μέχρι και την… τζαζ – η τεράστια Λένα Χορν, τιμώντας τη «Σιωπηλή άνοιξη», τραγουδούσε το 1963: «Not a leaf is heard to murmur / Not a bird is heard to sing»…
Το βιβλίο της θεωρείται έμπνευση και ορόσημο για την πολιτική οικολογία και το περιβαλλοντικό κίνημα γιατί τόλμησε να αμφισβητήσει τη νεωτερική αντίληψη της προόδου, σε μια εποχή που, όπως έγραψε η Λίντα Λιρ, βιογράφος της, «η επιστήμη και η τεχνολογία και όσοι εργάζονταν στους τομείς αυτούς λατρεύονταν ως σωτήρες του ελεύθερου κόσμου και εγγυητές της ευημερίας». «Στη “Σιωπηλή άνοιξη” η Κάρσον εκθέτει αυτούς τους ειδικούς στη δημόσια κρίση και ξεκαθαρίζει ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων δεν έκαναν ό,τι όφειλαν και στη χειρότερη απέκρυψαν την αλήθεια».
Έτσι η Κάρσον, αν και διακεκριμένη επιστημόνισσα και βραβευμένη συγγραφέας, στοχοποιήθηκε αμέσως από τις μεγάλες εταιρείες της χημικής βιομηχανίας, δημοσιογράφους, πολιτικούς κ.ά. Δέχθηκε σεξιστικές επιθέσεις, όπως του πρώην υπουργού Γεωργίας Έζρα Ταφτ Μπένσον, που σε επιστολή του προς τον πρώην Πρόεδρο Αϊζενχάουερ εξηγούσε ότι επειδή η Κάρσον ήταν ανύπαντρη, «αν και ελκυστική, μάλλον ήταν κομμουνίστρια»! Τι κι αν η «Σιωπηλή άνοιξη» δεν ζητά την κατάργηση των φυτοφαρμάκων αλλά τον προσεκτικό έλεγχο και χρήση τους; Τι κι αν στα τελευταία κεφάλαια παρουσιάζει εναλλακτικές προτάσεις; Η Κάρσον κατηγορήθηκε ως «υστερική», «άθεη», «αρνήτρια της προόδου», που θέλει την επιστροφή στον Μεσαίωνα και στην πανώλη. Ως «Χίτλερ» που ευθύνεται για τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Και πολλά ακόμη.
Είχε, όμως, γράψει Ιστορία. Και είχε αλλάξει τα δεδομένα. Η «Σιωπηλή άνοιξη», που πούλησε μισό εκατομμύριο αντίτυπα μόνο τον πρώτο χρόνο έκδοσης, είχε καταλυτικές συνέπειες. Προκάλεσε τεράστια δημόσια συζήτηση. Ο Πρόεδρος Κένεντι, στηρίζοντας το μήνυμά της, συνέστησε άμεσα Επιτροπή για τη διερεύνηση των συνεπειών της χρήσης των εντομοκτόνων, ενώ η συγγραφέας κατέθεσε ενώπιον Επιτροπής της Γερουσίας. Το βιβλίο έγινε η αφορμή για νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως η ίδρυση, μετά τον θάνατό της, το 1972, από τον Νίξον της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας (που «απορρύθμισε» ο Τραμπ).
Το βιβλίο επανεκδίδεται συστηματικά, στη χώρα μας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος. Στην επέτειο των 50 ετών του η συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ, που μάλιστα στη «Χρονιά της πλημμύρας» εμφανίζει την Κάρσον ως την «Αγία όλων των πτηνών», παρατηρούσε στις 7 Δεκεμβρίου 2012 στον Guardian ότι «ένα από τα μαθήματα της “Σιωπηλής άνοιξης” είναι ότι τα πράγματα που έχουν την ετικέτα “πρόοδος” δεν είναι απαραιτήτως καλά». Ενώ απηύθυνε μια, δυστυχώς πάντα, χρήσιμη προειδοποίηση: «Ωστόσο, αν δεν σταματήσουμε να λερώνουμε τη φωλιά μας, τη Γη, μπορεί να καταλήξουμε επίσης κι εμείς βραχύβιο είδος, επιβεβαιώνοντας τις ζοφερές προβλέψεις του πατέρα μου, ότι οι κατσαρίδες θα κληρονομήσουν τον πλανήτη. Η δαιμονοποίηση των περιβαλλοντολόγων, όπως συνέβη με την Κάρσον και όπως συνεχίζεται να συμβαίνει και σήμερα, δεν θα κάνει τίποτα για να το αλλάξει αυτό».
