«Δουλεύω 40 χρόνια στη βιολογία της διατήρησης και μπορώ να σας πω ότι χάνουμε κατά κράτος, χάνουμε 10-0, δεν υπάρχουν πλέον αιτίες αισιοδοξίας». Τα λόγια ανήκουν στον Ντα Ας, διευθυντή της Υπηρεσίας Αλιείας και Άγριας Φύσης των ΗΠΑ, την περίοδο της Προεδρίας του Μπάρακ Ομπάμα. Και αφορούν τη ραγδαία απώλεια της βιοποικιλότητας. Την εξαφάνιση της φύσης. Κάτι που δεν συγκινεί ιδιαίτερα την κοινή γνώμη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η 15η Σύνοδος του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα που διεξήχθη στο Μόντρεαλ στις αρχές Δεκεμβρίου πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τα μεγάλα ΜΜΕ, σε αντίθεση με την ευρεία κάλυψη της κλιματικής COP27 που έλαβε χώρα τον Νοέμβριο στο θέρετρο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου.
Ωστόσο το στοίχημα της βιοποικιλότητας είναι κρίσιμο. Το περιγράφει γλαφυρά η Έκθεση του WWF «Ζωντανός Πλανήτης», που μελετά 32.000 είδη στον κόσμο. Οι διαπιστώσεις είναι καταπέλτης: οι σπονδυλωτοί πληθυσμοί μειώνονται κατά μέσο όρο 69% από το 1970. Ειδικότερα στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική οι υπό μελέτη πληθυσμοί μειώθηκαν κατά μέσο όρο 94%, ενώ μεταξύ των ειδών του γλυκού νερού που ζουν στα ποτάμια και στις λίμνες του πλανήτη η εκτιμώμενη μείωση είναι 83%. Σύμφωνα δε με τη Διακυβερνητική Επιστημονική και Πολιτική Πλατφόρμα για τη Βιοποικιλότητα και τις Οικοσυστημικές Υπηρεσίες (το αντίστοιχο της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για το Κλίμα), περίπου 1 εκατομμύριο ζωικά και φυτικά είδη αντιμετωπίζουν την απειλή της εξαφάνισης. Αυτός ο αριθμός μεταφράζεται στο 13% των ειδών των πτηνών, στο 25% των θηλαστικών και το 31% των καρχαριών και των σαλαχιών, αλλά και πάνω από το 50% των εντόμων, από το 1970.
Στο πλαίσιο αυτό η Συμφωνία του Μόντρεαλ χαρακτηρίστηκε ως «ιστορική» από ορισμένους υπεραισιόδοξους μετέχοντες στη σύνοδο, που μάλιστα έσπευσαν να την παραλληλίσουν με εκείνη του Παρισιού για το Κλίμα το 2015. Το στοίχημα είναι οι φιλόδοξοι στόχοι της -προστασία του 30% του πλανήτη, αποκατάσταση του 1/3 των οικοσυστημάτων, μείωση στο μισό των κινδύνων που συνδέονται με τα φυτοφάρμακα, διπλασιασμός της χρηματοδότησης για προστασία της φύσης- να μην έχουν την ίδια τύχη με εκείνους του… 2010, στη Ναγκόγια. Τότε στην Ιαπωνία οι ελπίδες που είχαν δημιουργηθεί εν τέλει διαψεύστηκαν παταγωδώς. Κανείς από τους 20 στόχους δεν επιτεύχθηκε έως το 2020. Ενώ συνεχίστηκε η εξαφάνιση των πιο ευαίσθητων ειδών. Πλέον στο Μόντρεαλ συστάθηκε ένα πλαίσιο παρακολούθησης για τη μέτρηση των προόδων και διόρθωσης, όπου χρειαστεί, της πορείας, αν και πολλοί τομείς βρίσκονται ήδη σε σημείο μη επιστροφής… Απειλητική σκιά παραμένει πάντως η έλλειψη δεσμευτικού μηχανισμού υλοποίησης των στόχων.
Στόχων που επείγουν καθώς η απώλεια της βιοποικιλότητας γιγαντώνεται και πολλοί βιολόγοι σημαίνουν συναγερμό, αναδεικνύοντας μάλιστα το γεγονός ότι αυτή «υποβαθμίζεται» σε σχέση με την κλιματική κρίση και ζητώντας ολιστική προσέγγιση. Έτσι, δώδεκα εξειδικευμένοι επιστήμονες σε δημοσίευσή τους, πέρσι τον Οκτώβριο, για τα 30 χρόνια από τη πρώτη «Προειδοποίηση προς την Ανθρωπότητα» που είχαν κάνει 1.700 επιστήμονες, σημειώνουν ότι ο πλανήτης βρίσκεται σε «κόκκινο κωδικό» καθώς οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί κατά 40%. Και υπογραμμίζουν ότι «τα περισσότερα πλανητικά όρια που ρυθμίζουν την κατάσταση της Γης έχουν εκτροχιαστεί». «Επομένως, η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί μεμονωμένο ζήτημα. Είναι μέρος ενός ευρύτερου συστημικού προβλήματος οικολογικής υπέρβασης με την ανθρώπινη ζήτηση να υπερβαίνει την αναγεννητική ικανότητα της βιόσφαιρας». «Χρειαζόμαστε επίλυση της οικολογικής υπέρβασης ενώ παράλληλα θα εντείνουμε την κλιματική δράση» παρατηρούν, καλώντας σε «ολιστική και μετασχηματιστική αλλαγή». Αναφερόμενοι στη μείωση της υπερκατανάλωσης και των αποβλήτων «κυρίως της παγκόσμιας μεσαίας τάξης και ειδικά της εύπορης», την ανάπτυξη των δικαιωμάτων των γυναικών, την «εφαρμογή βιώσιμης οικολογικής οικονομίας που διασφαλίζει κοινωνική δικαιοσύνη».
