Τα δέντρα μπορεί να είναι ο τζόκερ κατά των συνεπειών της κλιματικής κρίσης στις σύγχρονες πόλεις. Και αυτό στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης πράσινης αστικής υποδομής, που τις καθιστά, σύμφωνα με τις επιστημονικές έρευνες, πιο ανθεκτικές στην κλιματική κρίση. Ειδικότερα απέναντι στο γνωστό φαινόμενο των αστικών θερμικών νησίδων, δηλαδή της αύξησης της θερμοκρασίας στις πόλεις λόγω της τσιμεντοποίησης, της πυκνής δόμησης σε σχέση με τις περιαστικές περιοχές και την ύπαιθρο, τα δέντρα μπορεί να προσφέρουν κρίσιμη προστασία. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στα τέλη Ιανουαρίου στο επιστημονικό περιοδικό Lancet με τίτλο «Ψυχραίνοντας τις πόλεις μέσα από αστικές πράσινες υποδομές: αποτίμηση της επίδρασης των ευρωπαϊκών πόλεων στην υγεία» υπολόγισε τα ποσοστά θανάτων σε 93 ευρωπαϊκές πόλεις, 57 εκατομμυρίων κατοίκων συνολικά, μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου του 2015. Διαπιστώθηκε ότι 6.700 πρόωροι θάνατοι στη διάρκεια αυτής της περιόδου συνδέονταν με τις αστικές θερμικές νησίδες.
Οι πόλεις με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων εξαιτίας αστικών θερμικών νησίδων βρίσκονται στη Νότια και στην Ανατολική Ευρώπη. Σε αντίθεση με το Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, που κατέγραψε μηδέν πρόωρους θανάτους σχετιζόμενους με αστικές θερμικές νησίδες, σημειώθηκαν 32 πρόωροι θάνατοι ανά 100.000 άτομα στη ρουμανική πόλη Κλουζ-Ναπόκα. Στη χώρα μας οι ερευνητές πήραν το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης. Μόλις το 3,3% καλύπτεται από δέντρα, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στην πόλη να είναι 2,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τις γύρω περιοχές. Στον αντίποδα, το 27% του Γκέτεμποργκ είναι καλυμμένο με δέντρα, μειώνοντας το φαινόμενο στο ελάχιστο επίπεδο του 0,4 βαθμού Κελσίου! Συνολικά οι πόλεις του ευρωπαϊκού Νότου έχουν να κερδίσουν τα περισσότερα από την αύξηση της δενδροφύτευσης.
«Τα αστικά δάση ρυθμίζουν αποτελεσματικά τα μικροκλίματα μιας πόλης» παρατηρούν οι επικεφαλής έρευνας Μέλαν Θόντο από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, Μαρκ Νιουβενχούιζεν από το Αυστραλιανό Καθολικό Πανεπιστήμιο και Ταμάρα Γιούνγκμαν από το Ινστιτούτο της Βαρκελώνης για την Παγκόσμια Υγεία. Η παρατήρηση αυτή έχει σημασία γιατί, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι ρυθμοί της παγκόσμιας υπερθέρμανσης επιταχύνονται και 2-3 δισεκατομμύρια άτομα, ήτοι δύο στους τρεις ανθρώπους, θα ζουν ως το 2050 σε πόλεις, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις των αστικών θερμικών νησίδων να επιδεινωθούν κατά τα επόμενα χρόνια. Περισσότερα δέντρα μπορεί, λοιπόν, να είναι η απάντηση: δημιουργούν φυσική σκίαση στο 30% μιας αστικής γειτονιάς, περιορίζοντας στο 1/3 τον αριθμό των θανάτων στη διάρκεια καυσώνων. «Το μοντέλο μας εκτιμά ότι η Βαρκελώνη μπορεί να μειώσει τους θανάτους που σχετίζονται με το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας κατά 60%, υλοποιώντας τον στόχο του 30% δενδροφύτευσης». Μάλιστα, η συγκεκριμένη επιστημονική ομάδα επεξεργάστηκε ένα ειδικό εργαλείο, το Ευρετήριο Προσπαθειών Ψύχρανσης, όπου καταγράφουν, ανάλογα με το κλίμα μίας πόλης, πόσο μπορεί να μειωθεί η θερμοκρασία όταν η δενδροκάλυψη αυξάνεται κατά 1%. «Δημιουργήσαμε, επίσης, χάρτες υψηλής ανάλυσης για κάθε πόλη, για την καταγραφή των περιοχών όπου απαιτείται επειγόντως δενδροκάλυψη».
Οι ίδιοι σημειώνουν ότι η δενδροφύτευση μπορεί να μην αρκεί: «Η ανάπτυξη ενός δέντρου είναι μια μακρά διαδικασία και περίπου τα μισά από τα δέντρα που φυτεύονται πεθαίνουν μέσα σε δύο χρόνια. Η διατήρηση των υπαρχόντων δέντρων και η λήψη συμπληρωματικών μέτρων που περιορίζουν την ένταση του φαινομένου των αστικών θερμικών νησίδων, όπως η μείωση της χρήσης αυτοκινήτων, είναι επίσης σημαντικές».
