Ένδεκα ημέρες για τη διάσωση της Ανοικτής Θάλασσας. Μπορεί να ακούγεται δραματικό ή υπερβολικό ωστόσο είναι πραγματικό. Το κατά πόσο ρεαλιστικό είναι, θα αποδειχθεί από το… μέγεθος της απληστίας των χωρών του Βορρά. Εκείνων ακριβώς που οδήγησαν σε αδιέξοδο τον περασμένο Αύγουστο τις διαπραγματεύσεις για την Παγκόσμια Σύμβαση του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς (IGC5) παρά την δέσμευσή τους για ολοκλήρωση της σχετικών εργασιών εντός του 2022…
Από τις 20 Φεβρουαρίου ως τις 3 Μαρτίου λοιπόν, στην έδρα του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, τα κράτη συνεδριάζουν ξανά για την “Ανοικτή Θάλασσα”. Πρόκειται για τη θαλάσσια έκταση, που, σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, βρίσκεται πέρα από κάθε εθνική δικαιοδοσία, πέρα από εσωτερικά ύδατα, αιγιαλίτιδα ζώνη και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, καλύπτει πάνω από τα δύο τρίτα του ωκεανού και θεωρείται “κοινή κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας”. Το γεγονός ότι μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από όλους “τροφοδοτεί” αυξημένες ορέξεις εκμετάλλευσης που μετατρέπονται σε απειλές κατά των ωκεανών. Οι οποίοι, ας μην ξεχνάμε, έχουν κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης : απορροφούν το 30% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες.
Σύμφωνα με τη WWF, οι ωκεανοί αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές όπως οι εξορύξεις! Πρόκειται για νέα βιομηχανία που μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμες ζημιές στα εύθραυστα οικοσυστήματα των μεγάλων βυθών. Όπως εξηγεί η Γκρινπις στο απόλυτο σκοτάδι, σε βάθη που μπορεί να φθάσουν και τα… 6 χιλιόμετρα, βρίσκονται ανεκτίμητες οάσεις βιοποικιλότητας. Κοράλλια του ψυχρού νερού, καβούρια γέτι, σωληνωτά σκουλήκια, κα. Πρόκειται για είδη που δεν συναντώνται πουθενά αλλού κι έχουν την… ατυχία να συνυπάρχουν με ορυκτά μέταλλα, πολύτιμα για τη βιομηχανία κατασκευής μπαταριών αυτοκινήτων και τηλεφώνων, υπολογιστών, φωτοβολταϊκών, αιολικών ανεμογεννητριών. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά η αιτιολογία για την εκμετάλλευση της Ανοικτής Θάλασσας είναι η επίκληση της καινοτομίας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στο στόχαστρων των δραστηριοτήτων αυτών: σίδηρος, ψευδάργυρος, χαλκός, μαγνήσιο, κοβάλτιο, νικέλιο, λίθιο, κ.α. Για την εξόρυξή τους επιχειρήσεις προγραμματίζουν αποστολή στα βάθη των ωκεανών… εκσκαφέων που θα καταστρέψουν χιλιάδες είδη με το σκάψιμο, την ηχητική και τη φωτορύπανση.
Στο πλαίσιο αυτό, οι σημερινές διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις αποκτούν ιστορικό χαρακτήρα με στόχο τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας στην Ανοικτή Θάλασσα καθώς τα σημερινά δεδομένα θεωρούνται από τους ειδικούς ξεπερασμένα και αποσπασματικά. Το ζητούμενο πλέον είναι η καθιέρωση θαλάσσιων περιοχών πλήρους ή υψηλής προστασίας, η αυστηρή αποτίμηση και διαχείριση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Συγκεκριμένα οι επιστήμονες ζητούν τολμηρά μέρα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των ωκεανών με ολοκληρωτική προστασία τουλάχιστον του 30% του παγκόσμιου ωκεανού (του συστήματος των ωκεάνιων υδάτων της Γης) ως το 2030 – κωδικοποιημένα αναφέρεται ως “30 Χ 30”.
“Οι ωκεανοί είναι η βάση της ζωής στη Γη και η τύχη τους κρίνεται στις διαπραγματεύσεις αυτές. Η Επιστήμη είναι σαφής. Η προστασία του 30% των ωκεανών ως το 2030 είναι το ελάχιστο για να αποφύγουμε την καταστροφή. Η υιοθέτηση του στόχου 30 Χ 30 πέρσι από τις κυβερνήσεις ήταν ένα μεγάλο βήμα, αλλά χωρίς δράση οι φιλόδοξοι στόχοι δεν σημαίνουν τίποτε”. Τα λόγια ανήκουν στην Λόρα Μέλερ, υπεύθυνη της εκστρατείας για τους ωκεανούς στην Greenpeace Nordic. Στις 3 Μαρτίου θα ξέρουμε αν οι στόχοι προστασίας μείνουν, ξανά, στα λόγια. Αν οι κυβερνήσεις αποφάσισαν για υγιείς ωκεανούς. Ή αν, όπως ανησυχούν επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις, μπει στο στόχαστρο της εκμετάλλευσης και ο… βαθύς βυθός.
